حجـم بالاي كتابهاي درســي مدتهاست دانش آموزان، اولياء و بعضا معلمان را رنج ميدهد. انتقادهايي كه منحصر به دوره تحصيلي بخصوصي نميشود و از دانش آموزان ابتدايي تا دبيرستانيها را در برميگيرد.
به گزارش وعده صادق به نقل از ايسنا، اين موضوع بقدري حائز اهميت است كه دانش آشتياني، وزير آموزش و پرورش از ابتداي ورودش به اين وزارتخانه بر ضرورت متناسب سازي كتب درسي تاكيد داشته و در اين باره ميگويد: سال هاي زيادي است كه اين انتقاد درباره حجم بالاي كتب درسي به آموزش و پرورش وارد مي شود اما چرا اين موضوع حل نمي شود؟ اين مورد به نگرش ما برميگردد و گويي ماموريت اين شده است تا دانش آموز فيزيك و شيمي ياد بگيرد، خانوادهها هم به اين امر دامن ميزنند و فرزندان خود را به كلاس هاي آموزشي بيرون مي فرستند و در واقع آموزش بر تربيت و پرورش در نظام تعليم و تربيتي كشور غلبه كرده است.»
در همين راستا، حجتالاسلام والمسلمين محي الدين بهرام محمديان در پاسخ به پرسش ايسنا مبني بر اينكه «آيا حجـم كتابهاي درســي با ميزان ساعات اختصاص يافته به آن درس متناسب است؟» ميگويد: صفحــات كتابهاي درســي نســبت به ســنوات قبل افزايش نداشــته اســت به عنوان مثــال در پايه دهم، ميتوان به ساعات درس فارســي۱ اشــاره كرد كه ۱۶۶ صفحه براي دو ســاعت تدريس در هفته پيشبيني شده اســت.
وي مي افزايد: اين در حالي است كه ادبيات فارسي سال اول دبيرســتان ۱۸۹ صفحه و دوم دبيرستان ۱۹۷ صفحه بوده اســت و يا رياضي ۱ پايه دهم ۱۷۰ صفحه با چهار ســاعت در هفته است، در حاليكه رياضي اول دبيرستان ۲۰۸ صفحه و دوم دبيرستان ۱۹۳ با ۴ ساعت در هفته بوده است و اين موضوع در خصوص ساير دروس نيز صدق ميكند.
رييس سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي با اشاره به اينكه نكته مهم اين است كه صفحات كتاب نسبت به سالهاي قبل افزايش نداشــته، بلكه موضوع به نحوه اختصاص زمان آموزش برميگــردد چون زمان تدريس براي هر درس به صورت تك زنــگ ۵۰ دقيقهاي در نظر گرفته شده است ميگويد: به عنوان مثال كتاب زيستشناسي سه ساعت در هفته در نظر گرفته شده كه در واقع ۱۵۰ دقيقه كلاس مفيد در هفته است، اما در مرحله اجرا، تجميع شده و به ۷۵ تا ۹۰ دقيقه كاهش مييابد. اين موضوع در خصوص اكثر كتابهاي درسي نيز صادق است، بنابراين با عدم رعايت زمان اختصاص يافته به هر درس، دبيران با مشكل و كمبود ساعات تدريس مواجه ميشوند.
محمديان ادامه ميدهد: برخي معلمان در فرآيند ياددهي يادگيري صرفاً به كتابهاي درسي بسنده نكرده و درصدد هستند مطالبي فراتر از حد كتاب درسي را در كلاس ارائه كنند كه در نتيجه منجر به كمبود ساعات خواهد شد. در عين حال افزودن مطالب فراتر از كتاب درسي نيز مزيد بر علت شده كه از طرف اين سازمان توصيه نشده است. از سوي ديگر كتابهاي كمك درســي كنترل نشده ناشران بدون تأييد اين ســازمان وارد كلاسهاي درس ميشــود كه خود سبب كاهش ساعت تدريس كتاب درسي مورد نظر خواهد شد.
وي پيشنهاداتي را در اين زمينه مطرح كرده و ميگويد: از راههاي پيشنهادي جهت اســتفاده بهينه از زمان آموزش در فرآينــد ياددهي- يادگيري، داشــتن طرح درس و طراحي آموزشي مناسب توسط معلمان است به گونهاي كه معلمان با داشــتن طــرح درس و طراحي آموزشي بخوبي ميتوانند زمان را مديريت كنند. همچنين بكارگيري از رســانههاي پرشــمار توليد شده توسط فراگيران و معلمان در كلاس درس توسط دبيران ضمن فعال شدن كلاس درس، بخوبي ميتوان زمان را مديريت و بر مشكل حجم غلبه كرد.
رييس سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي ميافزايد: تغيير در شيوه ارزشيابي پاياني از حالت حافظه محوري به فرآيندي گام مهمي در مديريت زمان آموزش خواهد بود. در خصوص حجم كتابهاي درسي در ساير كشورها نيز بايد گفت كه نقش و كاركرد كتاب درســي در هر كشــور با كشور ديگر متفاوت است مانند كشور امريكا(usa) كه حجم كتاب زياد بوده، به گونهاي كه كتاب به عنوان منبع و مرجع يادگيري فراگيران به حساب ميآيد و صفحه به صفحه آن تدريس نميشود. در كشور كره جنوبي و ژاپن نقش كتابهاي درسي شبيه ايران است و حجم صفحات و زمان پيشبيني شده در كشور كره بيش از دو برابر ايران است و در كشور ژاپن حجم صفحات تقريباً با ايران يكسان است؛ اما تراكم مطالب بيشتر است.
محمديان ميگويد: با توجه به نظراتي كه در اين باره از سوي برخي معلمان و رسانه ها اعلام مي شود، به منظور بررسي عميق ســفارش مطالعه تطبيقي با ساير كشــورهاي بخش منطقه و نظامهاي آموزشي موفق دنيا و همچنين مطالعه دروني با توجه به شاخص هايي همانند معلم، سازماندهي نيروي انساني، ميانگين دانش آموز، ســاعت آموزشي، چگالي و ضريب دشواري دروس و…. به پژوهشگاه داده شده است، كه با دريافت نتايج نســبت به اعمال موارد مقتضي اقدام مي كنيم.