میزان پاکی افراد در کشورهای اروپایی طی یک‌سال بین 30 تا 35 درصد است، اما در ایران میزان پاکی معتادان درمان یافته بعد از گذشت یک‌ساله فرایند فقط 15 درصد است.
فقط 15 درصد معتادان بعد از ترک پاک می‌مانند
 
به گزارش بازتاب امروز؛ سعید صفاتیان-رئیس کارگروه کاهش تقاضا در کمیته مبارزه با موادمخدر در روزنامه آرمان نوشت: اعتیاد معضلی که از آن به عنوان مولود زندگی مدرن یاد می‌شود. در کشور بنابر آخرین آمار تعداد معتادان مورد تأیید ستاد مبارزه با موادمخدر ۲ میلیون نفر است. اما باید دانست تعداد افراد معتادی که در کشور به شکل مخفی مواد مخدرهای سنتی، صنعتی و روانگردان مصرف می‌کنند بیش از این اعداد و ارقام است. در ضمن در ارزیابی تعداد معتادان کشور هیچ‌وقت معتادان تفننی مورد ارزیابی قرار نمی‌گیرند و آنها همچنان در سایه و بدون هیچ نظارتی جزو مصرف‌کنندگان مواد مخدر هستند. این در حالی است که هنوز تعداد معتادان رسمی، معتادان مخفی و تفننی در هیچ یک از نهادی‌های مرتبط مورد ارزیابی قرار نگرفته و ثبت نشده است.
در بین معتادان کم نیستند افرادی که چندین بار مبادرت به ترک اعتیاد کرده‌اند، اما باز دوباره یا چندباره همچون گذشته به استعمال مواد مخدر می‌پردازند. امروزه از لحاظ علمی اعتیاد به بیماری مزمن، پیش‌رونده و عود‌کننده تعریف شده است. درمان اعتیاد شامل دو شیوه کوتاه‌مدت و درمان نگهدارنده است؛ درمان کوتاه‌مدت شامل سم‌زدایی از بدن فرد بیمار به مدت 20 روز یا یک ماه است، در درمان نگهدارنده نیز روند درمان فرد چندین سال طول می‌کشد. باید توجه داشت برای درمان معتادان نمی‌توان یک نسخه واحد برای همگان پیچید بلکه باید هر یک از افراد ابتدا بنابر شرایط اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و... مورد ارزیابی، روانشناسی و مددکاری قرار گیرند. برای مثال نحوه ترک معتادان خیابانی با دیگر معتادان متفاوت است؛ برای این افراد درمان به شیوه‌های سم‌زدایی و درمان نگهدارنده لحاظ نمی‌شود بلکه درمان این افراد یک درمان سه ماهه است. با توجه به شرایط افراد بی‌خانمان می‌توان روند درمان را برای آنها از سه ماه به شش ماه تمدید کرد، حتی با اخذ مجوز از نهادهای درمانی می‌توان مدت درمان این افراد را بیش از این مدت نیز افزایش داد.

چشم‌ها را باید شست، جور دیگر باید دید

فقط به صرف نگهداری برخی معتادان در یک مکان و بدون امکان استعمال مواد نمی‌توان ادعای درمان این افراد را داشت بلکه آنها در این شرایط مرحله پاکی را می‌گذرانند. درمان اعتیاد فقط با اتخاذ برنامه‌های روان‌درمانی و مددکاری لحاظ می‌شود. حال این سوال مطرح می‌شود که آیا امروزه مراکز درمانی کشور برنامه‌های مددکاری و روان درمانی را برای معتادان لحاظ می‌کند؟ این در حالی است که این نوع پوشش باعث افزایش زمان پاکی و درمان می‌شود. هم‌اکنون دولت نه فقط در بخش جمع‌آوری معتادان بلکه باید بر شناخت و درمان این افراد اقدام‌های ویژه را لحاظ کند. ایجاد تغییر در رفتار، شناخت و نگرش در افراد معتاد می‌توان میزان پاکی آنها را افزایش دهد. در ضمن میزان پاکی معتادان در دنیا بنابر استانداردهای علمی یک فرایند زمانی 2 ساله است. برای مثال اگر درمان فردی در یکم فروردین به اتمام رسیده است باید در فروردین سال آینده وضعیت او مورد بررسی قرار گیرد. میزان پاکی افراد در کشورهای اروپایی طی یک‌سال بین 30 تا 35 درصد است، اما در ایران میزان پاکی معتادان درمان یافته بعد از گذشت یک‌ساله فرایند فقط 15 درصد است.

10 سال از اعمال درمان‌های‌اجباری اعتیاد می‌گذرد

تاکنون در کشور درباره میزان تاثیر درمان‌های اجباری هیچ تحقیقی انجام نشده است. در کشور ما درمان‌های اجباری از سال 85 آغاز شده‌اند؛ گرچه قانون درمان اجباری اعتیاد در سال 89 اصلاح شد، اما در آن زمان ماده 16 مبتنی بر درمان اجباری اعتیاد مد نظر قرار گرفته شد. در سال 85 با آغاز به کار طرح اجباری درمان معتادان در این زمینه قانونی وجود نداشت و فقط معتادان به شکل دوره‌ای تحت درمان قرار می‌گرفتند. با وجود گذشت 10 سال از این اقدام هنوز هیچ‌گونه تحقیق و بررسی در زمینه کیفیت و نتایج اجرای این طرح‌ها انجام نشده است. این در حالی است که ترک اعتیاد و ماندگاری پاکی در معتادان خیابانی باید در مقایسه با افراد تحت درمان در مراکز خصوصی یا مراکز دولتی که به طور داوطلبانه اقدام به ترک‌ کرده‌اند از درصد اندکی برخوردار باشد.

امکان ترک اعتیاد با اقدام‌های گسترده

در سال‌های اخیر به دلیل عدم حمایت مالی از سوی دولت، تغییر الگوی مصرف مواد مخدر از سنتی به صنعتی و عدم تمایل مراکز به نگهداری معتادان هم‌اکنون درکشور با معضل افزایش تعداد معتاد خیابانی مواجه هستیم. این در حالی است که میزان ماندگاری پاکی این افراد به اقدام‌های گوناگون در زمینه روحی و روانی آنها بستگی دارد، برای مثال برای افزایش امید به زندگی در این افراد، باید واحد مددکاری با بررسی وضعیت آنها، خانواده‌هایشان را شناسایی کند. حال این سوال مطرح است که آیا واحد مددکاری فعال در مراکز ترک اعتیاد چنین اقدام‌هایی را لحاظ می‌کند یا برای وضعیت پس از درمان این افراد برنامه ریزی شده است؟ این در شرایطی است که اگر در دو یا سه هفته اول پاکی برای این افراد حمایت‌های درمانی و مددکاری اتخاذ نشود آنها دوباره به دام مواد مخدر گرفتار می‌شوند. باید دانست که توجه به وضعیت معتادان فقط اهمیت به اشتغال آنها نیست در شرایطی که خیلی از این‌ افراد شغل داشته‌اند، اما به دلیل شرایط خاص به سمت انواع اعتیاد‌ها روی آورده و به این ترتیب از خانواده خود جدا شده‌اند. برای بسیاری از این افراد باید توانمندی‌سازی ایجاد کرد و به‌وسیله مددکاری درمان‌های شناخت رفتار را برای آنها اعمال کرد. حوزه درمان اعتیاد بر عهده وزارت بهداشت و دانشگاه علوم پزشکی است و تشکیل واحدهای مددکاری نیز بر عهده سازمان بهزیستی است. با هماهنگی این دو نهاد به نسبت میزان پاکی معتادان نیز بیشتر خواهد بود. در ضمن ترک اعتیاد امکان‌پذیر است و منظور از عود وسوسه فکری است.در روند ترک با روان درمانی می‌توان به مریض نحوه مقابله با وسوسه (میل به مصرف مواد) را آموخت. در صورت عدم آموزش مدیریت وسوسه مصرف آغاز می‌شود و فرد به این ترتیب پاکی خود را از بین می‌برد. در روند درمان ابتدا باید علل اعتیاد را بر مبنای روانشناسی برطرف کرد. در ضمن مراحل ترک باید با همراهی پزشک، روانشناس و مددکار انجام شود. در واقع ضعف سیستم درمانی کشور عدم توانمندی روحی و روانشناسی معتادان است. این در حالی است که در کشور مراکز درمان اعتیاد کم نیستند اما مراکزی که روانشناسی و مددکار در آن حضور ندارد از فراوانی بالایی برخوردار است. در برخی از مراکز درمانی هم شاهد عدم کارآیی لازم مددکاران و روانپزشکان هستیم.