شپش سر یکی از معضلاتی است که در چند سال اخیر بین کودکان مخصوصا آنهایی که به مدرسه می‌روند، شایع شده است. حالا این موضوع دوباره در این روز‌ها که مدت زیادی از باز شدن مدارس نمی‌گذرد، به نگرانی اصلی مادران بدل شده است.
به گزارش خبرنگار حوزه آموزش و پرورش گروه علمی پزشکی باشگاه خبرنگاران جوان؛چندی پیش خبری از مرگ یک دانش آموز بابلی به علت درمان اشتباه شپش سر در رسانه ها مطرح شد ، هرچند پیگیری این خبر حاکی از آن بود که متأسفانه مادر خانواده به رغم آنکه فرزندانش سالم بودند، به دلیل مشکل وسواس، اقدام به استفاده از کود شیمیایی کرده که ۲ فرزند وی به کما رفتند و یکی از از آنها فوت شد و مشکل از سوی مسئول یا نهادی خاص نبوده است.

اما به هر حال این مساله تلنگری بود تا بار دیگر پرونده بیماری شپش که گاه بروز آن در مدارس با شدت و ضعف وجود دارد، گشوده شده و موجی از نگرانی و گمانه زنی ها  را در خانواده  دانش آموزان ایجاد کند.

پشت پرده انگلی که به مدارس راه پیدا می کند/بهداشت ضلع گمشده در سلامت دانش آموزان

شپش سر یا پدیکولوزیس شایع ترین آلودگی های انگلی در سراسر دنیا است؛  اگر چه در مناطق متعددی بهبود وضعیت بهداشتی، ‌اقتصادی و اجتماعی تاثیر به سزایی در کاهش آلودگی به شپش داشته است؛ ولی در زمان جنگ و در محل های پر جمعیت به علت عدم توجه به بهداشت فردی و محیط، امکان ایجاد اپیدمی های بزرگ وجود دارد.

شپش به جامعه و یا طبقه اجتماعی خاصی مربوط نبوده، بخصوص در اپیدمی ها می تواند اقشار مختلف جامعه را مبتلا سازد در واقع افزایش سطح آگاهی جامعه و رعایت اصول بهداشت فردی و محیط توسط افراد و خانواده ها از راه های مهم مبارزه با شپش  است.

 افت تحصیلی که به دنبال ابتلا به شپش می آید
شپش های انسانی حشراتی کوچک، بدون بال و خونخوار هستند که می توانند سر و بدن را در انسان آلوده کنند. تخم شپش، رِشک نام دارد که بیضی شکل، سفید رنگ و به اندازه ته سنجاق است و بر حسب نوع، به مو و درز لباس ها می چسبد.

از عوارض ابتلا به این بیماری خارش شدید پوست به علت تلقیح ماده بزاقی و مواد دفعی شپش به زیر پوست، پوسته پوسته شدن و ضخیم شدن پوست در اثر خاراندن زیاد، بروز عفونت های ثانویه باکتریال به دنبال خاراندن زیاد پوست (مثل زرد زخم و غیره)و بیماری هایی همچون تیفوس همه گیر، تب راجعه همه گیر و تب خندق منتقل شونده از شپش تن را نام برد.

البته یکی از مهم ترین عارضه شپش، خاراندن شدید است که فرد را کلافه،‌ خسته، پریشان و بی خواب می سازد و همین امر می تواند یکی از علل افت تحصیلی در دانش آموزان باشد.

دختران، قربانیان  اصلی شپش سر
ابتلا به شپش یکی از مواردی است  که اما و اگرهای بسیاری در خصوص ابتلا به آن وجود دارد اما به طور کلی دو روش در انتقال این انگل وجود دارد .

انتقال مستقیم یک از این روش ها بوده که در این روش، انسان با هر زمینه اقتصادی- اجتماعی، در معرض خطرِ ابتلا به شپش سر قرار دارد. این آلودگی به خصوص در مدارس ابتدایی ممکن است همه گیر شود. همچنین آلودگی به این شپش، نزد دختران بیش از پسران و در کودکان شایع تر از بالغین است.

انتقال غیر مستقیم از دیگر روش هایی است که در  انتقال شپش  سر موثر بوده و عمدتاً در اثر تماس با اشیا آلوده نظیر حوله، شانه، برس سر، کلاه،‌ روسری، مقنعه و چادر نماز، ‌متکا و لباس های خواب و غیره که به طور مشترک مورد استفاده قرار بگیرند و یا اینکه در یک جا بر روی هم قرار داده شوند صورت می گیرد.

پهمچنین به وسیله صندلی های سالن های اجتماعات،‌کلاس ها، وسایل نقلیه عمومی، کمدهای لباس، حمام های عمومی، رختکن استخرها و غیره انتقال انجام می شود.

ارائه بسته های آموزشی برای مبارزه با شپش در مدارس
حسن ضیاءالدینی مدیر کل دفتر سلامت  وزارت آموزش و پرورش در خصوص اقدامات پیرامون  مبارزه با شپش سر در مدارس عنوان کرد: درمدارس شهری دارای مراقب سلامت، بررسی و شناسایی پدیکولوزیس توسط مربی بهداشت بر اساس بسته آموزشی انجام می‌شود و در مدارس شهری فاقد مربی بهداشت، در صورت بروز اپیدمی و شرایط اضطراری، تشخیص اپیدمی و شرایط اضطراری به عهده دانشگاه یا دانشکده علوم پزشکی و سازمان آموزش وپرورش در سطح استان ها است.

وی بیان کرد: اقدامات لازم برای کنترل آلودگی، با هماهنگی و نظارت کارشناسان سلامت آموزش و پرورش، بهداشت مدارس و مبارزه با بیماری های مرکز بهداشت، از طریق تشکیل تیم سیار سلامت پیگیری می شود؛ در مدارس روستایی بررسی وشناسایی دانش آموزان مبتلا به عهده بهورزان خانه های بهداشت است.

آگاهی بخشی به  والدین و آموزگاران، کلید درمان شپش
ضیاالدینی با بیان اینکه  پیشگیری معمولا با ارتقای بهداشت تمامی افراد جامعه صورت می پذیرد، گفت: درمان زودرس موارد ابتلا با آگاهی دادن به والدین ، آموزگاران و افراد دیگر جامعه می تواند به کنترل هر چه سریعتر موارد ابتلا و کاهش ابتلای به سایرین کمک کننده باشد.

وی یادآور شد: دستورالعمل پیشگیری و کنترل این بیماری به تمامی استان های کشور ارسال شده است.

مهم ترین امر در مهار شپش دانش آموزان بازدید مرتب موی سر آنها توسط معلمین و مربیان بهداشتی مدارس و ارجاع سریع موارد آلوده به واحدهای بهداشتی درمانی برای درمان فرد آلوده به همراه خانواده و اطرافیان وی است.

همچنین طول موی سر در آلوده شدن به شپش سر نقشی ندارد و امروزه درصورت رعایت مسایل بهداشت فردی و دسترسی به درمان مناسب، کوتاه کردن موی سر ضروری نیست و پس از انجام درمان ضدشپش، احتمال انتقال آلودگی از بین می رود؛ لذا نیازی به جداسازی دانش آموزان نیست.