جای خالی مددکاران اجتماعی در مدارس

✍️شیرکو بهمنی-- کارشناس ارشد مددکاری اجتماعی

رفتار دانش آموزان در واقع نمود بیرونی کوه یخ  توانایی وناتوانانیها و مسائل و مشکلات خانواده ها
و رفتارشان آیینه بارز رفتار پدر و مادر و نحوه تعامل آنان در کانون خانواده است. امروزه تعداد زیادی از دانش آموزان بعنوان کودکان ونوجوانان این مرز وبوم  در معرض مسائل و مشکلات عدیده ای  از قبیل بیکاری، اختلافات زناشوئی بین والدین ، طلاق ، کمبودهای اقتصادی ، کودک آزاری ، سوء تغذیه ، ازدواج اجباری ، سوء استفاده جنسی ، کودکان کار ، اعتیاد دانش آموزان ، سوء مصرف مواد مخدر توسط والدین  ، اختلالات جنسی ، و ندالیسم و آسیبهای نوپدید ولیست بلند بالایی از مجموع آسیبهای اجتماعی هستند. آسیبهای که هر کدام از آنها می تواند بعنوان سدی در مسیر زندگی دانش آموز در هر مقطع و پایه ای قرار گرفته و خود به تنهایی منجر به کاشت بذر آسیبی اجتماعی در وی گردیده و زمینه ممانعت از تحصیل و حتی لغزش فرد به ورطه آسیبهای اجتماعی را فراهم کند.
(بعنوان مثال پایین آمدن سن اعتیاد وروسپیگری)
در مقطع ابتدایی قرار گرفتن در معرض کودک آزاری بدلیل طلاق والدین ، وجود نامادری و یا سوء مصرف از مواد مخدر  توسط پدر و یا هر دو والد از آسیبهای شایعی است که آثار سوء آن شاید تا پایان عمر فرد باوی باقی خواهد ماند.
در مقطع راهنمایی و دبیرستان با فرا رسیدن سن بلوغ تظاهرات ناشی از تغییرات هورمونی موجب سرکشی و تحریک نوجوان به کسب تجارب جدید بویژه تجربه مصرف مواد مخدر و یا تلاش جهت تجارب جنسی خارج از چهار چوب خواهد شد. که هرکدام از این تجارب دروازه ای است بسوی آسیبهای اجتماعی خاص است که به تنهایی برای ممانعت از ادامه تحصیل کافیست، اعتیاد، ازدواج زود هنگام ، عشقهای جنون آمیز نوجوانی و یا افکار خودکشی ، آسبهای نوپدید استفاده از فضای مجازی ، درگیری در وب گردی و چت رومهای دوست یابی ، تجارب دیدن فیلمهای پورن در سنین کودکی و نوجوانی بویژه با همه گیرشدن دستیابی به اینترنت از طریق موبایل و عدم توانایی کنترل آن توسط والدین ( بویژه که اکثر نوجوانان از تبحر بیشتری در دور زدن فیلترینگ نسبت به والدینشان برخوردارند ).
با در نظر گرفتن مسائل ومشکلات فوق،وجود کارشناسان مشاوره در مدارس اگر چه مفید و بجا و ضروری است اما واقعیت اینست که مشکل اکثر دانش آموزان بگونه ایست که معمولاً نشأت گرفته از ناکارآمدی شدید محیط جامعه وخانواده بوده و نیازمند پیگیری خارج از چهار چوب مدرسه و استفاده از سایر منابع اجتماعی و نهادهای حمایتی و مراجع قضایی است و صرفاً با مشاوره فردی قابل حل نمی باشد. مددکاران اجتماعی بعنوان کارشناسان آموزش دیده در حوزه های مختلف که موظف به سپری نمودن واحدهای عملی متعدد کارورزی فردی ، گروهی و جامعه ای در مؤسسات مختلف از جمله بیمارستانها ، مدارس ، کارخانجات ، زندانها و کانونهای اصلاح و تربیت و مراکز بهزیستی و تعامل با طیف وسیعی از از افراد و محیطهای مختلف و شناخت نزدیک از انواع آسیبهای اجتماعی و سپری نمودن واحدهای تئوری جامع در دوره کارشناسی ،کارشناسی ارشد ودکتری می باشند. در اکثر کشورهای جهان همکار مدیران و مشاوران بوده و بعد عملیاتی و خارج از مدارس مشکلات دانش آموزان را پیگیری می نمایند.
تغییر در سن اعتیاد ،کودک آزاری،ازدواج اجباری،درگیری های عشقی،اقدام به خودکشی،فرار از منزل،اغواشدن از طریق فضای مجازی و...موجب ایجاد طیف گسترده ای از مسایل اجتماعی گردیده است که حضور در محل زندگی دانش آموز وسروکار با مراجع انتظامی وقضایی وکسب دستور قضات (بویژه در کیسهای مربوط به کودک آزاری ومورد سواستفاده قرار گرفتن دختران ) را می طلبد
پیگیری موضوع از طریق مراجع قضایی و اخذ تصمیمات قانونی وظیفه ایست که اولیا ی مدارس اغلب آن را خارج از چهار چوب وظایف خود می دانند. حضور مددکاران اجتماعی در محیط مدرسه  در کنار مشاوران تحصیلی نقطه عطفی در نهادینه کردن نحوه مدیریت آسیبهای اجتماعی بویژه در بین دانش آموزان می باشد که در صورت عدم رسیدگی به موقع منجر به تعداد روز افزون ترک تحصیل وگرایش به آسیبهای اجتماعی متعدد بویژه اعتیاد خواهد شد.جای خالی مددکاران اجتماعی در مدارس مبحثی است که سالهاست زمزمه آن در دانشگاها و مراکز علمی بگوش می رسد اما متاسفانه بدلیل نبود انجمن های فعال در این حوزه و فقدان شناخت کافی صاحبان تصمیم از تواناییهای واقعی مددکاران اجتماعی و خدمات ارزنده این گروه از متخصصان اجتماعی قبل و بعد از انقلاب در ایران و هم اکنون در اکثر کشورهای مترقی و پیشرفته جهان هنوز تا حضور آنان در محیطهای آموزشی فاصله  بسیاری است.