آیا رتبه‌بندی معلمان قربانی اوضاع نابسامان اقتصادی خواهد شد؟
حسین طاهری‌فرد
سید‌محمد بطحایی وزیر آموزش‌و‌پرورش در مراسم گرامیداشت یکصدمین سالگرد تاسیس آموزش‌وپرورش گناباد در جمع فرهنگیان اظهار داشت: «لایحه رتبه‌بندی معلمان آماده شده است اما به دلیل مشکلات اقتصادی اخیر، اجرای آن برای ما نگرانی‌هایی ایجاد کرده است». این اظهار نظر مبهم می‌تواند بخشی از یک سناریوی محتمل برای اجرا نکردن طرح رتبه‌بندی معلمان یا اجرای ناقص آن باشد.
رتبه‌بندی معلمان بخشی از نظام سنجش صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان است که براساس این طرح، با افزایش شایستگی‌ها و صلاحیت‌های حرفه‌ای معلمان در دو بخش «شایستگی‌های عمومی و مهارتی»، رتبه و درجه معلمانی که شرایط لازم را از حیث سنوات خدمت و مدرک تحصیلی احراز کنند افزایش پیدا کرده و با توجه به رتبه احراز شده، مشمول افزایش درصدی از فوق‌العاده شغل خواهند شد. اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان نه‌تنها می‌تواند وضعیت معیشتی معلمان را بهبود بخشد بلکه در کیفیت آموزشی نیز اثرگذار است چراکه باعث ارتقای کیفیت علمی معلمان خواهد شد.
دولت یازدهم در مهر 94 برای کاهش فاصله دریافتی معلمان با سایرکارکنان دولت و ارتقای عوامل انگیزشی و رفاهی معلمان «طرح رتبه‌بندی معلمان» را با اعتباری بالغ بر 1350 میلیارد تومان اجرا کرد. بر خلاف تمامی خبر‌سازی‌های رسانه‌ای، عملاً آنچه تحت عنوان نظام رتبه‌بندی معلمان اجرا شد با نظام رتبه‌بندی که پیشتر از آن صحبت می‌شد و در سند تحول بنیادین نیز به آن اشاره شده بود، تفاوت بسیاری داشت و طرحی که قرار بود موجب ارتقای جایگاه معلمان و حل بسیاری از مشکلات معیشتی آنان گردد نتوانست رضایت اکثریت معلمان را جلب نماید.
قرار بر این بود که طرح رتبه‌بندی معلمان بصورت مرحله به مرحله پلکانی در سه فاز طی سال‌های 94، 95 و 96 اجرایی شود. اجرای فاز دوم رتبه بندی معلمان که قرار بود در فروردین 95 اجرایی شود به بهانه عدم توانایی مالی دولت به سال 96 حواله گردید و در سال 96 هم بخاطر ضعف برنامه‌ریزی و عدم آمادگی وزارتخانه آموزش‌وپرورش و دولت، عملاً اجرای طرح رتبه‌بندی متوقف گردید تا قاطبه فرهنگیان از بی‌عدالتی‌ها و تبعیض‌های آشکاری که دانسته یا ندانسته نسبت به آنان اعمال می‌شود ناراضی‌تر گردند.
اگرچه اجرای رتبه‌بندی معلمان در سند تحول بنیادین و ماده 63 قانون برنامه ششم به وضوح آمده است اما به نظر می‌رسد اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان در مهر 97، در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است و اجرای آن با اما و اگرهای فراوانی روبروست. به گفته بطحایی قرار است لایحه رتبه‌بندی معلمان تا اواسط شهریور97 به دولت فرستاده شود و پس از تصویت آن در هیات دولت، برای «تصویب نهایی» به مجلس فرستاده شود.
اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان با تنگناها و موانع بسیاری رو به رو است. از یک سو طرح رتبه‌بندی معلمان پس از تهیه و تدوین در شورای عالی آموزش‌وپرورش، برای اجرایی شدن نیازمند تصویب دولت و مجلس است و از سوی دیگر در صورت تصویب «به موقع» لایحه رتبه‌بندی در مراجع ذی‌صلاح، تامین منابع مالی این طرح هنوز کاملاً مشخص ‌نیست.
بر اساس سند تحول‌بنیادین اجرای «کامل» طرح رتبه‌بندی معلمان نیازمند مبلغ 8 هزار میلیارد تومان است که آن نیز منوط به تصویب مجلس‌شورای‌اسلامی است که بنظر می‌رسد با توجه به اختصاص 6 هزار میلیارد تومان در بودجه 97 آموزش‌و‌پرورش, عملا اجرای کامل آن امکان پذیر نباشد چراکه آموزش‌و‌پرورش اعتبار لازم برای اجرای کامل رتبه‌بندی را ندارد.
شوربختانه به نظر می رسد اراده‌ای جدی برای اجرای نظام رتبه‌بندی معلمان وجود ندارد و از اظهار نظر مبهم و غیر شفاف بطحایی اینگونه استباط می‌شود که دولت و وزارت آموزش‌وپرورش به بهانه مشکلات اقتصادی اخیر اجرای طرح رتبه‌بندی معلمان را به بعد حواله می‌دهند !؟ تعبیر گفته‌های دو پهلو و غیر شفاف وزیر هرچه باشد آن را می توان نوید بخش روزهای سخت‌تر اقتصادی برای فرهنگیان دانست.
اکنون این سوال پیش می‌آید که « مقصر عدم برنامه‌ریزی درست و عدم آمادگی وزارت‌ آموزش‌وپرورش و دولت برای اجرای بدون قیدو‌شرط رتبه‌بندی کیست؟ آیا تاوان تمام بی تدبیری‌های اقتصادی دولت روحانی را باید آموزش‌و‌پرورش به تنهایی بپردازد؟ »
این‌روزها آموزش‌و‌پرورش با یک بحران عمیق اقتصادی روبروست. متاسفانه در طول این چهل‌سال دولت‌های مختلف با گرایش‌های متفاوت، نگاه واحدی به آموزش‌و‌پرورش داشته‌اند. بدون تردید چنین رویکردی به آموزش‌وپرورش در بلند‌مدت اثرات مخربی بر جامعه بزرگ فرهنگیان و انگیزه آنان در پی خواهد داشت.