جمعه، 10 فروردین 1403 - 15:46   
  تازه ترین اخبار:  
- اندازه متن: + -  کد خبر: 26927صفحه نخست » اخبار علمی ، فرهنگییکشنبه، 25 مرداد 1394 - 19:32
برخی مکانیزم های"یادگیری تیمی رقابتی"
  
فرهنگیان نیوز - تدبیر:


برخی مکانیزم های"یادگیری تیمی رقابتی"
دکتر سید محمد حسن حسینی
معلم مدرسه رافتی قاسم آباد! مشهد
 یاد آوری: این مقاله ترجمه بخشی از دهمین کتاب اینجانب می باشد که در سال 1391توسط انتشارات جنگل جاودانه تهران چاپ شد (منابع را ببینید).

مقدمه
عدم توانایی تعداد زیادی از معلمان (زبان) دربکارگیری روش کار گروهی به صورت موثر باعث شکست انواع روشهای کار گروهی مدرن در کلاس های (زبان) در سرتاسر دنیا شده است. یاد آوری می شود که می توان عدم موفقیت آمیز اجرای کار گروهی را یکی از دلایل اصلی عدم موفقیت آموزش زبان نیز دانست چرا که کار گروهی که بحث و گفتمان را در خود دارد در موفقیت یادگیری زبان بسیار موثر است. همانطور که گفته شد اینکه فقط از فراگیران بخواهیم کنار هم بنشینند و در گروه های بی در و پیکر با یکدیگر کار کنند و تکالیفشان را انجام دهند کافی نیست. دراین صورت مشکلات متعددی پیش خواهد آمد. بکارگیری کار گروهی قانونمند وهدفمند دانش، تکنیک واستراتژی می طلبد. و آن چه که روش تدریس اینجانب را از روشهای تدریس مدرن امروزی متمایز می کند تمرکزی هست که در این روش به فاکتورهایی خاص برای موفقیت کار تیمی داشته ام: نوع کنترل کلاس، روش تشکیل تیم ها، نوع فرهنگ  یادگیری حاکم بر کلاس، روشی که معلم در کلاس ایفای نقش می کند و پروسه یادگیری را تسهیل می نماید، نوع مواد آموزشی، تکالیف وتمارین و فعالیتهای کلاسی و مسایلی از این دست همه و همه تعامل سازنده و درگیر شدن تمام فراگیران - و نه فقط افراد باهوش تر - را درفرایند یادگیری در کلاس های اینجانب سبب شده اند. تمرکز اینجانب بر روی فاکتور های موثر یاد شده و البته توجه ویژه اینجانب بر نقش متفاوت معلم در کلاس هایم که با روش تدریس خودم اداره می شود باعث شده است که این کلاس ها فوق العاده موفق آمیز باشند.
این قسمت از کتاب به ویژگیهای موثر روش تدریس اینجانب می پردازد تا به این صورت تصویر واضح تری از این روش تدریس ارائه شود.

فاکتورهای موثر در موفقیت روش تدریس "یادگیری تیمی – رقابتی"
در روش تدریس اینجانب تیم های مختلط معمولا چهار نفره به گونه ای  سیستماتیک تشویق می شوند که در فعالیتهای کلاسی که که بر محور مواد آموزشی استاندارد هستند با یکدیگر کار کنند. آنها تشویق می شوند که به منظور رسیدن به اهداف تیمی خود با سایر تیم ها رقابت کنند. یکی از اساسی ترین ویژگی های این کلاس ها تمر کز بر تمر کز بر فاکتورهای ذیل می باشد:
1.    نقش معلم متخصص
2.    تبعیت از فرهنگ یاد گیری خاص
3.    سیستم تیم بندی سیستماتیک
4.    تکالیف، مواد آموزشی و فعالیت های کلاسی
5.    تعامل چهره به چهره دو طرفه
6.    مهارت های تعاملی
7.    حس مسولیت پذیری انفرادی
8.    تعامل مثبت و سازنده
9.    مشارکت برابر
10.    تعامل همزمان و برابر
11.     بررسی کارتیمی
12.     استمرار تعامل تیمی
برآیند تمرکز بر این دوازده ویژّگی در کلاس هایی که توسط روش تدریس اینجانب اداره می شود تسهیل وتسریع یادگیری موثر خواهد بود. یاد آوری اینکه برخی از این ویژگی ها توسط متخصصان کار گروهی نظیر کوهن (1994) و جانسون و جانسون (1992) و کاگان (1994) نیز مورد تایید قرار گرفته اند. نکته  دیگری که باید یاد آوری شود این است که هیچ روش کار گروهی دیگری همانند روش تدریس اینجانب به طور همزمان بر این دوازده ویژگی تاکید ندارد که این امر خود یکی از ویژگیهای منحصر به فرد روش تدریس اینجانب و یا همان روش "یادگیری تیمی رقابتی" می باشد.
 
نقش معلم متخصص
همانطور که گفتم این بخش در "قسمت نهم" همین کتاب به تفصیل توضیح داده شده است.

روش تدریس اینجانب و فرهنگ یادگیری / زندگی
همان طور که اشاره شد یادگیری و پیشرفت پویا در محیط های رقابتی ایجاد شده توسط روش تدریس اینجانب که واقعیتهای دنیای واقعی را نیز بازتاب می دهد به صورت طبیعی و اتومات اتفاق نمی افتد. کار کردن و یادگیری و زندگی کردن با یکدیگر در چنین محیط هایی یک هنر است که دانش، اصلوب و قواعد، مهارت ها والبته یک نگرش متفاوت را می طلبد. یکی از ویژگی های "یادگیری تیمی رقابتی" به اهمیتی که برای پایبند بودن به فرهنگ یادگیری می دهد برمی گردد. دلیل این امرهم این است که یکی از موثرترین فاکتورها در موفق بودن روش تدریس اینجانب بر می گردد به پایبندی زبان آموزان به فرهنگ یادگیری که من بر آن تاکید دارم. بنابراین به فراگیران توصیه می شود که اصول و اصلوبی را که اینجانب بر رعایت آنها تاکید دارم به عنوان محتوایی که باید فرا گرفته شوند برای یادگیری واقعی و موفقیت و رشد وپیشرفت در نظر بگیرند. در غیر این صورت اگر آنها به این فرهنگ و اصلوب و قواعد توجه نکنند آنها وتیم هایشان بازنده خواهند بود.قسمتی از فرهنگی که اینجانب بر آن تاکید دارم در فرم 10 اصل همیشه بر روی دیوارهای کلاس های من جهت مرور شاگردانم نصب می شوند:
1.    علیرغم تفاوت در سن ونژاد وعقبه اجتماعی، اقتصادی و سیاسی مان ما همگی انسان هستیم و بنابراین مسئول در قبال یکدیگر.
2.     ما تمام اطلاعات مورد نیاز دوستانمان را با گشاده رویی در اختیار آنان قرار می دهیم، بقیه را تشویق به مشارکت و شرکت در بحث ها می کنیم و از آ نها می خواهیم که دلایل متقاعد کننده ای برای ایده ها و پیشنهاداتی که انتظار دارند ما بپذیریم ارائه دهند.
3.    انتقادهای سازنده را تا جایی که به یادگیری و رشد و تکامل بیشتر ما منجر شوند ارج می نهیم. خودمان هم قبل از اینکه دیگران را نقد کنیم سعی می کنیم که منصف  و بی طرف باشیم.
4.    ما با اعضای تیم هایمان همکاری می کنیم تا به دانش و فهم خود از پیرامون خود ژرفا ببخشیم و مهارت هایمان را برای کار وزندگی موفق – چه در تعامل با دیگران و چه در انزوا– بهبود بخشیم.
5.     در کلاس ما همه فرصت های برابر برای ابراز وجود و اثبات کردن توانمندی هایشان دارند. کسانی که برتری خود را در چنین محیطی به اثبات برسانند شایسته بهترین ها هستند.
6.    خطاها اجتناب نا پذیر هستند. آنها نه تنها نتیجه طبیعی یادگیری / زندگی هستند بلکه علایم ریسک پذیری و تلاش و پشتکار در طول پروسه یادگیری و زندگی هستند. بنابراین خطا ها آخر راه نیستند بلکه راه هایی برای بدست آوردن عقل و خرد ورشد و پیشرفت هستند.
7.    ما در کلاس مان به افراد شایسته تر و برتر (از نظر علمی) احترام می گذاریم وهیچ گاه به واسطه نژاد و سن و امکانات خودمان به آنها فخر نمی فروشیم و بی احترامی نمی کنیم.
8.    ما مادامی به معلم و رهبر تیم خود احترام می گذاریم که ایشان هوش و استعداد و قابلیت و توانایی و شایستگی رهبری بر ما را داشته باشند.
9.    همانند برنده شدن، بازنده شدن هم برخی اوقات و در برخی شرایط غیر قابل اجتناب هست. بنابراین ما تلاش می کنیم که از باخت های خودمان هم یاد بگیریم همانطور که از بردهای خودمان چیزی می آموزیم. باختن انگیزه ما را برای بردن افزایش می دهد – برنده شدن از طریق باختن.
10.    برنده شدن مهم است اما نه به هر قیمتی – نه به قیمت پایمال کردن اخلاقیات و حقوق بشر و آزادی و کرامات انسانی.
تشویق کردن فراگیران/شهروندان به رعایت این اصول در تعاملات خود غیر ممکن نیست هر چند این کار صبر و تکنیک هم می طلبد. به مشارکت طلبیدن فرا گیران در ارائه چنین اصلوبی یکی ازاین  تکنیکها می باشد.علاوه براین توضیح دادن درباره فوائد رعایت کردن چنین اصلوبی درتعاملات بین فردی برای فراگیران هم می تواند تکنیک موثر دیگری باشد. فراگیران این اصلوب راخواهند پذیرفت چرا که تمرکزآنها بر ارتقاء مهارت های بین فردی از قبیل خرد جمعی، مدیریت بحرانها در روابط اجتماعی، رسیدن به توافق، اعتمادسازی، تحمل دیگرانی که از ما متفاوت هستند و تلاش و پشتکار می باشد. فراگیران باید بدانند که احترام گذاشتن به چنین قواعد و اصلوبی نه تنها روابط بین فردی آنها را افزایش می دهد بلکه قابلیت های آنها را برای بهره وری بیشتراز مطالب ارائه شده درکلاس نیزافزایش می دهد.
 دراینجا باید یاد آور شوم که چنین قواعدی که نرمها و اصلوب دموکراتیک راهم ارائه می دهد باقواعد و اصلوب اسلامی نه تنها منافاتی ندارند بلکه همخوانی هم دارند. بنابر فهم شخصی خودم از اسلام واقعی می باشد که دریکی ازمقالاتم براین نکته تاکید کرده ام که اسلام واقعی دموکراسی رابرای بشر به ارمغان آورد. بنابر نظر اسلام تمام مردم آزادی درتفکر و حق تصیم گیری، انتخاب و زندگی کردن را دارند.

سیستم تیم بندی سیستماتیک

یکی دیگرازویژگیهای روش تدریس اینجانب تمرکز آن بر نوع ترکیب تیم ها درکلاس می باشد. دلیل این تمرکز هم به این واقعیت بر می گردد که نوع ترکیب تیم ها برروابط بین اعضای آنها و نیز بر میزان درگیرشدن آنها در فرایند یادگیری ودرنتیجه برمیزان موفقیت آنها تأثیر مسقیم دارد.روشهای متعددی برای تیم بندی در کلاس هایی که بر کار گروهی تأکید دارند پیشنهاد شده است. این روشها به قرار زیر می باشند:
1.    گروه بندی به صورت اتفاقی،
2.    گروه بندی یک نواخت وهمگن،
3.    گروه بندی براساس علایق فراگیران و
4.    گروه بندی مختلط.
درست است که گروه بندی به صورت اتفاقی و یا بر مبنای علایق فراگیران و یا گروه بندی همگن می توانند فرایند مدیریت کلاس را تسهیل کنند و حس عادلانه بودن را با خود به همراه بیاورند اما این هم درست است که این گروه بندی ها خیلی  مشکلات را نیزبه همراه خواهند آورد. ازجمله این مشکلات محدودیت در فرصتهای آموزش فراگیر به فراگیر ونیز نامتقارن بودن تیم ها و یا تیم های بازنده خواهد بود.
در ارتباط با مشکلات ناشی از گروهای همگن، اولین مشکل این است که تمام اعضای گروه در یک حد از دانش (زبانی) هستند و بنابراین انگیزه ای برای بحث و تبادل آرا نخواهند داشت. مشکل بعدی به این واقعیت برمی گردد که درگروهای همگن بعنوان مثال دریک کلاس درس درک مطلب زمانی که یک گروه با فراگیران باهوش بردرک عمیق ترمتن تمرکز دارند گروه دیگر با فراگیران ضعیف تر برپیدا کردن معنای برخی لغات و یا فهم برخی نکات گرامری تمرکز می کنند. مشکل دیگر به سرعت عمل گروه ها در گروه های همگن برمی گردد. به این معنی که برخی گروه های باهوش تر خیلی سریع تر تکلیف خود را لز برخی گروه های ضعیف تر پایان می دهند. بنا بر همین مشکلات است که فرا گیران ضعیف در گروههای همگن ضعیفتر می شوند و دیر یا زود انگیزه خود رابرای در گیر شدن در فعالیت های کلاسی از دست می دهند. همین طور طبیعی است که بنا بر این مشکلات فاصله بین فراگیران قوی تر و فراگیران ضعیف تر روز به روز بیشتر می شود. اینها همه یکی از دلایل اصلی شکست روشهای تدریس کار گروهی هستند که بر گروه بندی همگن تاکید دارند.
در تضاد با روشهای تدریس مدرن امروزی که درآنها فراگیران به صورت اتفاقی به گروه هایی تقسیم می شوند و یا به آنها اجازه داده می شود که خودشان گروه هایشان را شکل دهند در روش تدریس اینجانب بر ترکیبی از این روشها برای تیم بندی تاکید می شود. دلیل این کار هم این است که حداکثر بهره را از نوع آرایش تیم ها ببریم. در کلاس های اینجانب تیم ها بر اساس معیارهایی که واقعیات کلاس ها را بازتاب می دهند شکل می گیرند. از جمله این معیارها دانش زبانی، سبکهای یادگیری، جنسیت، پشتکار، موفقیت تحصیلی، شخصیت، نژاد، طبقه اجتماعی، مذهب و سن می باشد. این نوع تیم بندی کردن ازجهات متفاوتی مفید است. فرض اینجانب بر این است که تیم های مختلط بهتر به رشد و موفقیت اعضای تیم کمک می کنند. اما مدرسان باید توجه داشته باشند که هر تیم مختلطی موثر و موفق نیست. آن گونه که اینجانب مشاهده کرده ام تیم ها با افراد قوی، متوسط و ضعیف چنانچه طوری سازماندهی نشوند که همه اعضا از فرصتهای برابری برای شنیدن و گفتن و شرکت در فعالت های کلاسی برخوردار باشند افراد ضعیف تر متضرر خواهند شد چراکه در چنین تیم هایی افراد ضعیفتر به تدریج مورد غفلت واقع خواهند شد. در چنین شرایطی است که اینجانب تیم هایی را پیشنهاد داده ام که در آنها ابتدا اعضای تقریبا هم سطح به صورت دو نفره با هم تعامل دارند و سپس کل اعضای تیم (چهار نفر) با هم. شکل زیر را ببینید.
 


 


شکل 1. ساختن تیم مختلط و تعامل دو مرحله ای

 وب (1985) مشاهده کرد که بر خلاف نوع تیم بندی که اینجانب بر آن تاکید دارم در گروه بندی هم گن اشکالی که وجود دارد این است که اعضای تیم تمایل کمتری به بحث و گفتمان و به اشتراک گذاری دانش خود دارند چرا که دانش و مهارت های آنها در یک سطح می باشند. همانطور که گفته شد در روش تدریس اینجانب ترکیبی از روشهای فعلی برای تیم بندی یشنهاد شده است. بعنوان مثال برای شکل دادن تیم های چهار نفره در یک کلاس 32 نفره درک مطلب ابتدا یک تست درک مطلب از فراگیران گرفته می شود بعد از آن نمرات فراگیران در آن تست از بالا به پایین به ترتیب لیست می شوند و این لیست به 3 قسمت تبدیل می شود به طوری که 8 نفر اول جزو فراگیران قوی، 16 نفر وسط جزو افراد متوسط و 8 نفر آخر جزو فراگیران ضعیف در نظر گرفته می شوند. سپس به فراگیران این فرصت داده می شود که خودشان تیم های خودشان را شکل دهند به طوری که در هر تیم یک قوی، 2 متوسط  ویک ضعیف وجود داشته باشد. شکل  .2
سپس همانطور که قبلا توضیح داده شد از اعضای تیم ها خواسته می شود که دو به دو رو بروی هم بشینند به طوری که یک قوی با یک متوسط  ویک متوسط با یک ضعیف جفت هایی را با هم شکل دهند. این نوع تیم بندی به این معنی است که در کلاس های اینجانب توانمندان و ضعفا از فرصتهای برابر برای بحث و گفتمان و فعالیتهای کلاسی بر خوردار خواهند بود. یاد آوری می شود که این نوع آ رایش کلاسی الفبای ورود به آموزش و فراگیری لیبرال و دموکراتیک می باشد.

 

 

 

 

 

 


لیست فراگیران کلاس


1
2
3
4  
5
6
7
8    فراگیران با هوشتر
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
…………………
 

9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
      فراگیران متوسط
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………


25
26
27
28
29
30
31
32
   
       فراگیران ضعیفتر
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………
……………………

                 
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    (قوی)                                              (متوسط)  
                    (متوسط)                                                  (ضعیف)
                    
                    
      
 

 

شکل 2: فرایند تشکیل تیم در روش "یادگیری تیمی رقابتی"

بنابراین در این کلاس 32 نفره هشت تیم چهار نفره که هر تیم از 2 جفت دو نفره شکل می گیرد تشکیل می شود. چنین تیم هایی آن قدر بزرگ نیستند که برخی اعضا در آنها نادیده گرفته شوند. علاوه بر این در این تیم ها همه اعضا از فرصتهای برابر بر خوردار هستند. بنا به ماهیت این تیم ها اعضا در معرض آراء و ایده ها و راه حل های متنوع تر قرار می گیرند. در چنین شرایطی اذهان اعضا بیشتر فعال و درگیر فرایند یادگیری می شوند و آموزش دوطرفه در بین فراگیران تشویق می شود. چنین شرایطی سبب ارتقاء کیفیت تفکر اعضا نیز شده و فرایند تصمیم گیری جمعی را تسهیل می کند. به این دلیل که چنین محیط هایی تفکر انتقادی و خلاقانه را ارتقاء می بخشند یادگیری (زبان) و حفظ بلند مدت مواد آموزش داده شده را نیز تسهیل می کنند. همانطور که مشخص شد اینجانب تیم های کوچکتر را ترجیح می دهم چرا که تیم های بزرگتر این پتانسیل را ندارند که فرصتهای برابر برای تمام اعضا را در پروسه بحث و گفتمان در اختیار آنان بگذارند که این خود یادگیری را مختل خواهد کرد. نکته دیگری که باید به آن توجه داشت نوع چیدمان تیم ها واعضای تیم ها در کلاس می باشد. نوع چیدمان باید طوری باشد که اعضای تیم ها روبروی هم قرار گیرند و فضای مناسبی نیز جهت رفت و آمد خود و معلم در اختیار داشته باشند.

تکالیف، مواد آموزشی  و فعالیتهای کلاسی
برای آشنایی با این مورد فصل 5 کتاب اینجانب (حسینی 2012) را ببینید.

تعامل چهره به چهره دو طرفه
 ویژگی دیگر روش تدریس اینجانب تاکید آن بر تعامل چهره به چهره دوطرفه می باشد. این نوع تعامل وقتی است که اعضای تیم ها ایده ها و راه حل های خود را به اشتراک می گذارند و در صدد نقد یکدیگر بر می آیند تا به این صورت فهم و درک خود را از مطالب ارائه شده توسط معلم بیشتر کنند. در مقایسه با روشهای تدریس دیگر، در روش تدریس اینجانب تعاملات چهره به چهره دقیق تر و هدفمند تر طراحی شده اند و به صورت فعال تر توسط معلم هدایت می شوند. چنین تعاملاتی بین اعضای تیم ها فرصتهای بیشتری به آنها جهت رصد نقاط ضعف و خلاء ها در دانش خود و هم تیمی هایشان را به آنها می دهد. بازخورد فوری که فراگیران در این محیط های زنده یادگیری از سایرین دریافت می کنند به ارتقاء مهارت های استدلالی و استنباطی آنها نیز کمک می کنند. همین طور در چنین محیط هایی فراگیران این فرصت را دارند که استراتژی های موثر سایرین و نیز برخی مهارت های اجتماعی را کسب کنند و نیز بیاموزند که باید به تفاوتهای فردی یکدیگر احترام بگذارند.

مهارت های تعاملی
مهارت های تعاملی از الفبای ورود به دنیای کنونی می باشند. تحقیقات زیادی نشان می دهد که فرا گیرانی که مهارت های تعاملی ضعیفی دارند موفقیت آکادمیکی ضعیفی هم دارند ( حسسینی 2012). و واقعیت این است که افرادی که در زندگی آکادمیکی خود موفق نبوده اند می توانند برای جامعه هم حتی مضر باشند. بنا بر این نسل فردا باید مهارت های تعاملی و نیز نرمها و اصول واصلوب زندگی موفق را در محیط های آکادمیک بیاموزند. این دلیل این واقعیت است که در تضاد با روشهای فعلی تدریس که صرفا به موفقیت آکادمیک فراگیران تمرکز دارند روش تدریس اینجانب بر ارتقاء مهارت های انسانی تعامل بین افراد هم تمرکز دارد. اینجانب بر این باور هستم که اهمیت دادن به مهارت های اجتماعی مثل رعایت نوبت، تشویق دیگران به شرکت در فعالیت های کلاسی، توضیح و حتی کمک خواستن، چک کردن این که آیا طرف ما قادر است ما را به خوبی بفهمد، به رقابت و چالش کشیدن افراد، نقد سازنده، ایجاد حس مسئولیت پذیری و مدیریت بحرانها در طول  پروسه بحث و گفتمان نه تنها برای موفقیت تحصیلی بلکه برای موفقیت کار تیم ها و حتی موفقیت در زندگی هم مهم وضروری می باشند. بنابراین اینجانب در کلاس هایم از هر فرصتی برای آموزش مستقیم ویا غیر مستقیم این مهارت ها استفاده می کنم.

تعامل مثبت و سازنده
جانسون و جانسون (1992) تعامل مثبت وسازنده را به عنوان قلب یادگیری گروهی نامیده اند. از دید گاه آنها تعامل مثبت و سازنده وقتی پیش می آید که موفقیت یک گروه در یک کلاس به موفقیت سایر گروه ها در کلاس بستگی داشته باشد. به عبارت دیگر باور بر این است که "یا همه با هم شنا می کنند و یا همه با هم غرق می شوند"! اما اینجانب شخصا به این ایده در کار گروهی اعتقادی ندارم چرا که بر این باور هستم که در یک گروه یا تیم اعضای مستعدتر و کوشاتر و فداکارتر باید حداقل نمره بالاتری بگیرند. بنابراین درروش تدریس اینجانب تعامل مثبت و سازنده وقتی به وجود می آید که موفقیت یک عضو از یک تیم تا حدودی به موفقیت سایر اعضای همان تیم ارتباط پیدا می کند. در کلاس های اینجانب تمام اعضای تیم ها - به ویژه به واسطه سیستم ارزیابی من - تشویق می شوند که به اعضایی که نیازمند کمک و همراهی هستند درفعالیت های کلاسی و در انجام تکالیف کمک کنند تا به این صورت بتوانند راحت تر به اهداف مشترک خود برسند. یاد آوری این که در حالی که روشهای فعلی که بر کار و یادگیری گروهی تاکید دارند بر تعامل مثبت و سازنده نه تنها بین اعضای گروهها بلکه بین خود گروه ها هم تاکید دارند، در روش تدریس اینجانب تنها تاکید بر تعامل مثبت و سازنده بین اعضای تیم ها می باشد و هم زمان تیم ها تشویق می شوند که با سایر تیم ها رقابت کنند.

استراتژی هایی برای تسهیل تعامل مثبت و سازنده در بین فراگیران در کلاس های اینجانب
 استراتژی های متعددی برای به وجود آوردن و تسهیل کردن تعامل مثبت وسازنده بین اعضای تیم ها در طول پروسه دنبال کردن اهداف مشترکشان وجود دارد که می توانند کمک شایانی به معلمان بکنند. این استراتژی ها موثرند چرا که فراگیران را درگیر فرایند یادگیری می کنند. آنها حتی فراگیران قوی تر را ترغیب به هم یاری با دیگران می کنند و باعث پیوستگی  تیم ها می شوند که اینها همگی به موفقیت آکادمیک فراگیران می انجامد. برخی از این استراتژی ها در ذیل توضیح داده می شود:
1.    تعامل به واسطه ساختار تیم
 تیم های مختلط و هدفمند طراحی شده که فراگیران در آن ها نقشهای خاصی از قبیل رهبر، گزارشگر، خلاصه کننده و ارزیاب را برعهده می گیرند و هر چند وقت یک بار نقش خود را عوض می کنند نقش بسزایی در خلق و تسهیل تعامل سازنده دارند.
2.    تعامل به واسطه فضای رقابتی
تعامل مثبت و سازنده موقعی بین اعضای تیم ها ایجاد و تقویت می شود که آنها تشویق شوند برای رسیدن به اهداف مشترک با سایر تیم ها رقابت کنند.
3.    تعامل مثبت وسازنده بر مبنای تکالیف
معلمان می توانند از اعضای تیم ها بخواهند که با پرداختن به تکالیف خود محصولات مشترک ارائه دهند. ضمن اینکه در اینگونه موارد اعضای تیم ها بر مبنای کار تیمی شان بر روی تکالیف شان ارزیابی می شوند.

4.    تعامل مثبت وسازنده بر مبنای اهداف
 معلمان می توانند با ارزیابی کردن مقالات، گزارشات و اوراق امتحانی فراگیران که به صورت تیمی ارائه داده اند به خلق و تسهیل تعامل مثبت و سازنده کمک کنند.

5.    تعامل مثبت و سازنده به واسطه امتحانات
 در کلاس های اینجانب امتحانات ویا تستهایی که فراگیران به صورت تیمی به آنها می پردازند مورد تاکید است نه تنها برای خلق و تسهیل تعامل مثبت وسازنده بلکه برای ارتقاء کیفیت یادگیری.

6.    تعامل مثبت وسازنده به واسطه پاداش
 یکی دیگر از راههای ایجاد وتسهیل تعامل مثبت وسازنده بین فراگیران دادن پاداش به آنها برای کار تیمی شان می باشد. تیم ها می توانند بر اساس معیارهای ذیل پاداش بگیرند:
الف) معدل نمرات اعضای تیم ها.  
ب) مجموع افرادی که ازیک نمره خاص بیشتر می گیرند.
پ) میزان پیشرفت تیم ها.

7.    تعامل مثبت وسازنده به واسطه قوانین کلاسی
 با ایجاد قوانینی خاص می توان به ایجاد و تسهیل تعامل مثبت وسازنده در بین اعضای تیم ها کمک کرد. به عنوان مثال می توانیم این قانون را داشته باشیم که هیچ یک از اعضای تیم نمی توانند نمره قبولی بگیرند مگر اینکه تمام اعضای تیم برای پاسخ خود به سئوال معلم دلایل قانع کننده ای داشته باشند. این استراتژی همین طور مانع آن می شود که اعضای تیم پاسخی را صرفا حفظ کنند و به معلم ارایه دهند.

8.     تعامل مثبت و سازنده به واسطه مواد آموزشی
 معلمان می توانند ترتیبی دهند که اعضای تیم ها به منابع آموزشی و اطلاعات یکدیگروابسطه باشند تا بدین صورت به ایجاد وتسهیل تعامل مثبت وسازنده کمک کنند. به عنوان مثال می توان همچون فعالیت جیگ سا قسمتی از کل منابع را به هر عضو داد تا تمام اعضا پس از مطالعه خود داشته ها و دانش خود را با دیگران به اشتراک بگذارند تا بدین صورت جیگ سا و یا همان دانش اعضا از یک موضوع کامل شود.

9.    تعامل مثبت وسازنده بر مبنای ارزیابی فراگیران
 اینکه اعضای تیم ها به این نتیجه برسند که موفقیت آنها - هرچند تا حدودی - به موفقیت سایرین در تیم شان بستگی دارد خود باعث ایجاد وتسهیل تعامل مثبت وسازنده بین اعضای تیم ها می شود.

حس مسئولیت پذیری اعضای تیم ها
ویژگی برجسته دیگر روش تدریس اینجانب که آنرا از روشها ی تدریس دیگر که بر کار گروهی تاکید دارند بسیار متمایز می کند تاکیدی است که بر ایجاد حس مسئولیت پذیری در تک تک اعضای تیم ها دارد. حس مسئولیت پذیری تک تک اعضای تیم ها یکی از مهم ترین عوامل موفقیت روش تدریس اینجانب بوده است. اهمیت ایجاد حس مسئولیت پذیری به اهمیت ایجاد تعامل مثبت وسازنده و چه بسا مهمتر از آن می باشد چرا که غفلت از ایجاد حس مسئولیت پذیری در بین اعضای تیم ها یکی از اصلی ترین عوامل ناکامی روشهای کار گروهی فعلی می باشد. بنابراین بنابر اهمیت این فاکتور مکانیزمهای خاصی در روش تدریس اینجانب طراحی شده است تا تمام فراگیران نه تنها خود را مسئول یادگیری خود بلکه مسئول یادگیری و موفقیت دیگر اعضای تیم های خود نیز بدانند. تمام اعضای تیم ها می دانند که هریک از آنها باید در فرایند یادگیری درگیر شده و به ایفای نقشی موثر در فرایند یادگیری تیمی بپردازند. یکی دیگر از ویژگیهای چنین محیط هایی آن است که هیچکس معترض کم کاری و یا سهل انگاری دیگران نخواهد بود. بنابراین مشکلاتی از قبیل از زیر کار در رفتن و تن به کار ندادن که در روشهای دیگر رایج است در روش تدریس اینجانب وجود ندارد.

استراتژی هایی برای ارتقاء حس مسئولیت پذیری فراگیران در روش تدریس اینجانب
علاوه بر نوع سیستم ارزیابی کردن فراگیران که درروش تدریس اینجانب طراحی شده است (حسینی 2012) و به شدت بر ارتقاء حس مسئولیت پذیری در اعضای تیم ها تمرکز دارد چند استراتژی هم برای این منظور وجود دارد که در ادامه به آنها می پردازیم:
1.    تشویق اعضای تیم ها به رقابت با هم رده های خودشان در سایر تیم ها.
2.    ارائه تکالیفی که اعضای تیم ها باید به صورت انفرادی قبل از کار تیمی انجام دهند.
3.     انتخاب محصول یک عضو از یک تیم به صورت اتفاقی ونمره دادن به کل اعضای آن تیم به واسطه آن محصول کار.
4.     دادن نقشها و وظایف خاص و متمایز به هریک از اعضای تیم ها به صورت دوره ای.
5.     دادن پاداش به نحوی که مشوق همیاری اعضا با تیم باشد.
6.     در نظر گرفتن قسمتی از نمره فراگیران برمبنای امتحاناتی که به صورت انفرادی می دهند.
7.     اخراج سرگروه هایی که از زیر بار مسئولیت خود شانه خالی می کنند از تیم حتی شده برای مدتی کوتاه. این کاربرای فهماندن این نکته به رهبران که اجازه خیانت به مجموعه تحت امر خود را هم ندارند مفید است.

     مشارکت برابر
ویژگی متمایز کننده دیگر در روش تدریس اینجانب به پتانسیل آن برای ایجاد فرصتهای برابر برای تمام اعضای تیم ها برای مشارکت در فرایند یادگیری برمی گردد. این امر در موفقیت فراگیران بسیار تاثیرگذار می باشد. یکی دیگر از دلایل ناکامی روشهای تدریس فعلی که بر کار گروهی تاکید دارند عدم پرداختن به همین فاکتور است به طوری که در کلاس هایی که با این روشهای تدریس اداره می شوند معمولا یک یا دونفر قویتر تمام فرصتها را از اعضای تیم خود می گیرند و بنابراین  در چنین محیط هایی قوی ها روز به روز قوی تر و افراد ضعیف تر روز به روز ضعیف تر می شوند. برخی استراتژی ها برای ایجاد فرصت های برابر برای تمام اعضای تیم ها عبارتند از:
1. تشکیل تیم های کوچک که بر چرخش نقش ها بین اعضا تاکید دارند.
2. استفاده از تکالیفی که انجام آنها به چند مهارت نیاز دارد طوری که اعضای تیم مجبور شوند از مهارت های یکدیگر برای انجام آنها استفاده کنند.
3. بکار گیری تکالیف و فعالیتهایی که لایه های مختلف یادگیری و دانش تمام اعضا تیم ها را بطلبد.

تعامل همزمان و برابر
یکی دیگر از ویژگیهای روش تدریس اینجانب این است که این پتانسیل را دارد که بر خلاف روشهای فعلی و سنتی تمام اعضای تمام تیم ها را به طور همزمان و برابر در هر لحظه درگیر فرایند یادگیری و فعالیتهای کلاسی نماید. همان طور که می دانیم در کلاس های فعلی معمولا در یک لحظه معلم با یک یا چند فراگیر درگیر است و یا نهایتا تنها چند فراگیر درگیر فرایند یادگیری هستند. برخی از استراتژی ها برای تسهیل  تعامل همزمان و برابر تمام فراگیران عبارتند از:
1.    با دو به دو چیدن اعضای تیم ها که معمولا چهار نفره هستند معلمان می توانند فرصتهای تعامل و شرکت در فرایند یاد گیری تک تک اعضای تیم ها را دو برابر نمایند.
2.     می توان با تمرکز بر مهارت های نوشتن از قبیل نوت برداری و خلاصه نویسی یا نوشتن گزارش فرصت درگیر شدن تمام اعضای تیم ها را در یک لحظه مهیا کرد.

برخی دیگر از چنین استراتژی ها را می توانید در استراتژی هایی که برای ارتقاء تعامل مثبت و سازنده وحس مسئولیت پذیری و مشارکت برابر برشمردیم بیابید.

بررسی کار تیمی
فراهم کردن فرصت برای تیم ها جهت بررسی عملکرد کاری خود از دیگر ویژگیهایی است که در روش تدریس اینجانب بر آن تاکید می شود تا بدین صورت کیفیت کاری تیمی را ارتقاء دهیم. در چنین فرصت هایی اعضای تیم ها روی مسائلی از قبیل میزان موفقیت تیم هایشان و نیز نقاط ضعف ها و راهکارهایی برای برطرف کردن آنها به بحث می پردازند. آنها تصمیم می گیرند که چه نوع نگرشها و رفتار و استراتژی هایی را ادامه دهند و چه نوع از آنها را حذف کنند.علاوه بر این در چنین شرایطی فراگیران با لایه هایی دیگر از تفکر انتقادی و خلاقانه آشنا می شوند و عملا به تمرین آنها می پردازند.

 استمرار تعامل تیمی
بر خلاف روشهای تدریس فعلی که بر کار گروهی تمرکزدارند در روش تدریس اینجانب تاکید بر کار تیمی بلند مدت و نه کوتاه مدت و جلسه ای می باشد. به عبارت دیگر اینجانب معتقد هستم که اگر اعضای تیم ها در طول ترم و سال باهم کار کنند و هر جلسه و یا هر هفته عوض نشوند منافع بیشتری خواهند برد چرا که در کارهای تیمی طولانی مدت اعضای تیم ها به شناخت بهتری از یکدیگر می رسند و می توانند تعاملات و رابطه های سازنده تری داشته باشند. در حقیقت با تمرکز بر کار مشارکتی بلند مدت ما از کار گروهی به کار تیمی می رسیم. در چنین شرایطی در تیم ها اعضا احساس آشنایی و در نتیجه امنیت بیشتری دارند و بنابراین با اعتماد به نفس و آرامش بیشتر به مشارکت با یکدیگر و در فعالیت های کلاسی می پردازند که این خود در ارتقاء کیفیت یادگیری و همین طور به خاطرسپاری مطالب موثرتر است.

وظایف معلمان
این بخش در "قسمت نهم" این کتاب به تفصیل توضیح داده شده است.

نتیجه
همان طور که تا حدودی متوجه شدید روش تدریس اینجانب چیزی بیشتر از صرفا خواستن فراگیران برای اینکه به صورت گروهی کار کنند و دانسته های خود را به اشتراک بگذارند می باشد. بر خلاف سایر روشهای تدریس که بر کار گروهی تمرکز دارند روش تدریس اینجانب محیط هایی را می طلبد که در آنها پیوستگی اعضای تیم ها به صورت سیستماتیک مورد هدف است. در کلاس های اینجانب وقتی یکی از اعضای تیمی چیزی یاد می گیرد همه ی اعضای تیم احساس موفقیت دارند. و وقتی تیمی موفق می شود همه اعضا به یکدیگر تبریک می گویند و هیچ کس این احساس را ندارد که تلاش و همکاریش توسط سایرین مورد غفلت واقع شده است. معلمانی که از روش تدریس اینجانب استفاده می کنند همواره در صدد فراهم کردن فرصتهایی برای فراگیران هستند که به آنها اجازه داده شود برای خود برنامه ریزی کنند و فرایند یاد گیری خود را در محیط هایی امن رصد و ارزیابی نمایند. در چنین محیط هایی فراگیران تشویق می شوند که فعالانه در فرایند یادگیری مشارکت داشته باشند. آنها می پذیرند که مسئولیت پذیر باشند، تلاش کنند مطالب را به خوبی بفهمند، در حل مسائل سخت جدیت و همکاری بیشتری به خرج دهند و پی به اهمیت فوق العاده کار تیمی برای رسیدن به اهداف مشترک ببرند.
اهمیت و ویژگی روش تدریس اینجانب برای دنیای کنونی به این واقعیت برمی گردد که روش تدریس اینجانب نه تنها به موفقیت آکادمیکی نسل فردا می پردازد بلکه آنها را در مهارت های مورد نیاز برای تعاملات انسانی آموزش می دهد. روش تدریس اینجانب نسل فردا را قادر می سازد که شهروندانی مسئولیت پذیر، مهربان، مشارکت جو و خلاق و منتقد بار آیند و آنها را با اصول و اصلوب اولیه دموکراسی که لازمه تعامل و کار و زندگی در دنیای متمدن کنونی هستند آشنا می کند. بنابراین به طور خلاصه می توان گفت که روش تدریس اینجانب درصدد توانمند کردن نسل فردا برای موفقیت همه جانبه در دنیای رقابتی کنونی می باشد. اهداف مورد نظر روش تدریس اینجانب از آنجا مهم هستند که در دنیای پیچیده کنونی شهروندانی موفق تر خواهند بود که در کار تیمی و مدیریت کردن تضادها و نیز در تصمیم گیری جمعی در محیط های رقابتی برای درک متقابل و بقا و رشد و تکامل مهارت داشته باشند.
متاسفانه در پایان این فصل هم اینجانب هنوز بر این باور هستم که نتوانستم آن طور که باید به معرفی روش تدریس خودم بپردازم. در فصل بعد به ارائه تکنیک ها و استراتژی هایی می پردازم که برای تسهیل روند موفقیت هر چه بیشتر روش تدریس خودم آنها را به کار می گیرم.

==================================
منابع
Hosseini, S.M.H. (2012). Beyond The Present Methods And Approaches To ELT/Education: The Crucial                                            Need For A Radical Reform”, Tehran, Jungle Publications.
http://beyondelt.blogfa.com                                                                                    وبلاگ نویسنده (دکتر حسینی)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

تعداد بازدید: 3549 ، امتیاز کاربران: 10 (1 نفر) ،    
  

اضافه نمودن به: Share/Save/Bookmark

نظرات کاربران: 1 نظر (فعال: 1 ، در صف انتشار: 0، غیر قابل انتشار: 0)
مرتب سازی بر حسب ( قدیمیترین | جدیدترین | بیشترین امتیاز | کمترین امتیاز | بیشترین پاسخ | کمترین پاسخ)
mahdavi
|    | 1396/8/21 - 01:09 |     0     0     |
ویدیوی 17 دقیقه ای معرفی روش تدریس منحصر بفرد دکتر حسینی نویسنده این مقاله :

http://www.aparat.com/v/i32tK


نظر شما:
نام:
پست الکترونیکی:
نظر
 
  کد امنیتی:
 
امتیاز شما به اين خبر:
   کد امنیتی:
 
 
 
 
© نسخه سوم فرهنگیان نیوز 1391
shoghlorg@gmail.com | info@farhangiannews.ir
پشتیبانی توسط: خبرافزار
Check  Out My Rank On PRTracking.com!
  خبر فوری: 🎊MBA & DBA🎊 IN COACHING