آيين نامه ارتقاي اخلاق حرفه اي در نظام اداري
۲۲ اسفند‌ماه ۱۴۰۲
https://t.me/laborrelations
آيين نامه ارتقاي اخلاق حرفه اي در نظام اداري (تصويبنامه شماره ۲۳۶۵۴۱/ت۶۱۰۶۵هـ مورخ ۲۱/۱۲/۱۴۰۲ هيئت وزيران)
سازمان اداري و استخدامي كشور
هيئت وزيران در جلسه ۱۴۰۲/۱۱/۸ به پيشنهاد معاونت حقوقي رييس جمهور و سازمان اداري و استخدامي كشور و به استناد اصل يكصد و سي و هشتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، ماده (۲۵) قانون مديريت خدمات كشوري مصوب ۱۳۸۶ و ماده (۷) قانون ارتقاي سلامت نظام اداري و مقابله با فساد مصوب ۱۳۹۰، آيين نامه ارتقاي اخلاق حرفه اي در نظام اداري را به شرح زير تصويب كرد:پ
آيين نامه ارتقاي اخلاق حرفه اي در نظام اداري
ماده ۱- در اين آيين نامه اصطلاحات زير در معاني مشروح مربوط به كار مي‌رود:
۱- قانون: قانون ارتقاي سلامت نظام اداري و مقابله با فساد مصوب ۱۳۹۰ با اصلاحات بعدي.
۲- دستگاهها دستگاههاي موضوع بندهاي (الف) (ب) و (ج) ماده (۲) قانون.
۳- كارگزاران نظام: تمامي مقامات موضوع ماده (۷۱) قانون مديريت خدمات كشوري و افراد همتراز آنها، مديران و كاركنان دستگاهها.
۴- منشور: منشور اخلاق حرفه اي كارگزاران نظام.
ماده ۲- در راستاي حسن اجراي ماده (۲۸) قانون مديريت خدمات كشوري و به منظور تأمين حقوق مردم و مراجعان، سازمان اداري و استخدامي كشور مكلف است با اخذ نظر دستگاهها ظرف مدت يك‌سال از تاريخ ابلاغ اين آيين‌نامه، نسبت به بازنگري در ضوابط مربوط به ارتقاء انتصاب و تمديد قراردادهاي استخدامي و بهره‌مندي از ساير امتيازات استخدامي و اعمال تشويقات و تنبيهات اقدام و پيشنهادات لازم را به مراجع ذيربط ارائه دهد.
ماده ۳- دستگاهها مكلفند پس از طي مراحل گزينش و در بدو ورود به خدمت افراد و پيش از تصدي پستهاي مديريت حرفه‌اي يا سياسي تمهيدات لازم براي امضاي منشور توسط آنان را فراهم كرده و منشور امضاشده را در پرونده كارگزيني آنان نگهداري و رونوشتي از آن را به ايشان تحويل نمايند هرگونه به كارگيري افراد مذكور، منوط به امضاي منشور است.
ماده ۴- كارگزاران نظام علاوه بر امضاي منشور، در بدو ورود به خدمت طي تشريفات خاص حسب محل خدمت نزد استاندار و يا معاون رئيس جمهور و رئيس سازمان اداري و استخدامي كشور با نمايندگان آنها نسبت به اداي سوگند به شرح زير اقدام مي‌نمايند:
«بسم الله الرحمن الرحيم- اكنون كه افتخار خدمت‌گزاري به ميهن عزيز اسلامي و مردم شريف ايران اسلامي براي من فراهم شده است، در پيشگاه قرآن مجيد به خداوند متعال سوگند ياد مي‌كنم كه با عزمي راسخ تمام تلاش، استعداد و صلاحيت خود را براي انجام وظايف شغلي و مسئوليتهاي قانوني كه بر عهده گرفته‌ام، به كار گيرم و در همه حال به مفاد منشور اخلاق حرفه‌اي كارگزاران نظام و قوانين و مقررات حاكم پايبند و مروج آن باشم و تمام كوشش خود را در جهت انجام وظايف محوله خدمت به مردم و پيشرفت و اعتلاي كشور به كارگيرم.»
تبصره ۱- پيروان اقليت‌هاي ديني مصرح در اصل (۱۳) قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران، با ذكر نام كتاب آسماني خود سوگند را ياد خواهند كرد.
تبصره ۲- هر دستگاه حسب اهداف، وظايف و مسئوليتهاي خود مي‌تواند الزامات تخصصي ديگري را به متن سوگندنامه فوق، پس از تأييد كارگروه موضوع ماده (۱۴) اين آيين نامه براي كارگزاران همان دستگاه اضافه نمايد.
تبصره ۳- اداي سوگند كاركنان موضوع بند (ج) ماده (۲) قانون در چارچوب تبصره ماده (۷) قانون و مقررات مربوط به خود خواهد بود.
ماده ۵- اصول حاكم بر منشور به شرح زير است:
۱- رعايت موازين و اخلاق اسلامي و شرع مقدس در سلوك فردي و اجتماعي
۲- رعايت حقوق مردم
۳- قانون گرايي
۴- عدالت محوري و عدم تبعيض ناروا و عدم پذيرش هرگونه سفارش خارج از قوانين و مقررات.
۵- نظم كاري و انضباط فردي و گروهي
۶- شفافيت در فرآيند و عملكرد كاري، پاكدستي و عدم سوء استفاده از موقعيت شغلي
۷- وجدان كاري، مسئوليت‌پذيري و پاسخگويي متناسب با وظايف و اختيارات
۸- امانت‌داري، صرفه جويي و استفاده بهينه از منابع و بيت المال و اهتمام در نگهداري آنها
۹- تعهد و وفاداري به اهداف و مأموريتهاي سازمان و حفظ اسرار سازماني
۱۰- انعطاف پذيري و انتقاد پذيري
۱۱- ارتقاي مستمر شايستگي و توانمندي ،علمي، تخصصي و مهارتي
۱۲- تحول گرايي خلاقيت ابتكار و بهبود مستمر بهره وري فردي و سازماني
۱۳- شايسته سالاري توجه به تعهد و تخصص در انتصابات و جانشين پروري
۱۴- تفاهم تعامل و همكاري سازنده با همكاران
۱۵- مراقبت به منظور جلوگيري از ايجاد هرگونه وضعيت تعارض منافع و فرصتهاي پساشغلي
۱۶- پاسداري از قداست خانواده و حفظ تعادل كار و زندگي
۱۷- به كارگيري خلاقيت نوآوري و افزايش بهرهوري فردي و سازماني
ماده ۶- افزون بر رعايت اصول مذكور در ماده (۵) اين آيين نامه، مقامات موضوع ماده (۷۱) قانون مديريت كشوري و همترازان آنها مكلفند اصول زير را نيز به طور اختصاصي رعايت كنند:
۱- شرح صدر در مديريت، روشن بيني، بصيرت، اميد، صبر و استقامت
۲- بازرسي و پيگيري مستمر نسبت به كار نيروي انساني تحت امر و قاطعيت در برخورد با متخلفين
۳- مردم داري و پرهيز از هر گونه احتجاب و دوري از مردم
۴- وفاي به عهد و عمل به وعده و پرهيز از وعده هايي كه خارج از چهارچوب صلاحيت و اختيار آنهاست. .
۵- پرهيز از انتشار اخباري كه قطعيت آن ثابت نشده و ممكن است انتظار نابجا ايجاد كند.
۶- رعايت شأن و منزلت جايگاه كارگزار نظام در داخل و خارج از اداره و فضاي مجازي
۷- ارتقاي مهارتهاي فني، تخصصي و حقوقي سرمايه انساني تحت امر.
۸- حفظ روحيه جهادي و ترويج آن
۹- ايجاد محيط مساعد براي رشد فضايل اخلاقي بر اساس ايمان و تقوا و مبارزه با كليه مظاهر فساد و تباهي.
ماده ۷- منظور از موازين و اخلاق اسلامي عبارت است از:
۱- التزام عملي به شئونات و شعائر اسلامي و ولايت مطلقه فقيه
۲- رعايت ارزشهاي اخلاقي اسلامي از جمله ،مدل خودباوري خردورزي، بردباري آراستگي ،نزاكت خوش خلقي، عضو و احسان تواضع اعتراف به خطا احتياط و مواظبت در بيت المال ساده زيستي و پرهيز از كم كاري
۳- اعتقاد به مبدأ و معاد و ترويج روحيه ايمان توحيد محوري ولايت مداري، خودباوري و ايثار.
۴- عمل به فريضه امر به معروف و نهي از منكر.
ماده ۸- حقوق مردم در اين منشور عبارت است از:
۱- حق برخورداري از كرامت و ارزش والاي انساني
۲- حق برخورداري از اعمال بيطرفانه قوانين و مقررات و مصون بودن از تبعيض ناروا
۳- حق دسترسي آسان و سريع به خدمات اداري
۴- حق حفظ و رعايت حريم خصوصي
۵- حق آگاهي به موقع از برنامه ها تصميمات و عملكردها و دسترسي به اطلاعات عمومي و فرآيندهاي اداري
۶- حق اظهار نظر آزاد و ارائه پيشنهاد در مورد مقررات تصميمات فرآيندها و رويه هاي اداري
۷- حق مصون بودن از شروط اجحاف و تبعيض آميز در توافقها معاملات و قراردادهاي اداري
۸- حق رسيدگي به موقع و منصفانه به شكايات و اعتراضات
۹- حق جبران خسارات وارده در اثر قصور يا تقصير دستگاهها و كاركنان آنها
۱۰- حق اشخاص داراي شرايط ويژه از قبيل ايثارگران كودكان سالمندان و افراد توانخواه در برخورداري كامل و سريع از امتيازات خاص قانوني
۱۱- بي طرفي در رسيدگي به موضوعات و عدم تعارض منافع بين كارمند و ارباب رجوع
۱۲- عدم استفاده غير مجاز از وجوه نقدي يا مطالبات يا حوالجات يا سهام و ساير اسناد و اوراق بهادار يا ساير اموال متعلق به هر يك از سازمانها و مؤسسات عمومي يا اموال عمومي كه بر حسب وظيفه در اختيار گذاشته شده است.
ماده ۹- منظور از قانون گرايي عبارت است از:
۱- تمكين و احترام به حاكميت قانون
۲- تمكين و احترام به سياست‌ها، تصميمات و اقدامات قانوني مقامات بالاتر
۳- واكنش به پيشنهادها و اقدامات غير قانوني و گزارش دهي فساد، جرم و تخلف به مراجع ذي صلاح.
۴- پرهيز از دريافت هديه مبالغ و امتيازات غيرقانوني و سوء استفاده از موقعيت اداري.
ماده ۱۰- مفاد منشور و تعهدات اخلاقي كارگزاران نظام در بدو خدمت و تصدي پستهاي مديريت حرفه اي يا سياسي كه بايد امضا و در پرونده كارگزيني درج گردد. به شرح زير است:
۱- انجام وظايف و مسئوليتهاي شغلي و سازماني شامل تعهدات زير:
الف- در انجام فعاليتها و حضور در سازمان نظم و انضباط را رعايت نموده و از هرگونه اهمال و بيمبالاتي پرهيز نمايم.
ب- از بخشي نگري پرهيز كنم و به مصالح عمومي و پيشرفت كشور اهتمام داشته باشم.
پ- وظايف و مسئوليت‌هايم را در حد توان با دقت، سرعت، صداقت، امانت، گشاده‌رويي انصاف، تفاهم و تبعيت از قوانين و مقررات عمومي و اختصاصي دستگاه مربوط انجام دهم.
ت- شايستگي، دانش و مهارتهاي خود را به طور مستمر ارتقا داده و ضمن توجه به فكرهاي نو (ايده‌ها) و انديشه‌هاي جديد، آنها را در انجام وظايف محوله در دستگاه متبوع به كار گيرم.
ث- به وظايف و مسئوليتهاي خود آگاه باشم، آنها را به نحو احسن انجام دهم و در برابر وظايف محوله پاسخگو و مسئوليت پذير باشم.
ج- در جهت افزايش بهرهوري خود و سازمان با استفاده از روشهاي علمي و تجارب ديگران و خلاقيت و نوآوري تلاش نمايم.
چ- از اموال، امكانات، تجهيزات و سرمايه‌هاي نظام اداري حفاظت نموده و به طور مؤثر و مطلوب از آنها استفاده نمايم.
ح- از هرگونه رفتار خودسرانه زياده خواهي امتياز طلبي و سوء استفاده از اختيارات تعارض منافع و فرصتهاي پساشغلي پرهيز نمايم
خ- در انجام امور محوله شفافيت داشته و از هرگونه پنهان كاري پرهيز نمايي د الزامات اخلاق اسلامي و موازين شرعي را رعايت نمايم
۲- در رفتار و برخورد با ارباب رجوع و همكاران:
الف- با ايجاد ارتباط مناسب و ارائه خدمات بهتر تصويري مثبت از دستگاه اجرايي و نظام اداري ارائه دهم.
ب- خدمات به مراجعه كنندگان را به صورت عادلانه و در چهارچوب قوانين، مقررات و ضوابط ارائه دهم.
پ- اطلاعات و راهنمايي‌هاي لازم به ارباب رجوع را در محدوده وظايف شغلي ارائه دهم.
ت- خواسته‌هاي قانوني ارباب رجوع را بدون تشريفات زائد اداري و تحميل هزينه اضافي به آنان انجام دهم. ث- ارباب رجوع را تكريم و به آنان احترام نموده و در قبال كوتاهي‌ها و اشتباهات از آنان عذرخواهي نمايم.
ج- انتقادات سازنده ديگران را بپذيرم و به ،نظرات پيشنهادها و بازخوردهاي شهروندان و مراجعه كنندگان براي بهبود عملكرد خود و سازمان توجه كافي نمايم.
چ- به نظم و آراستگي شخصي و محل كار خود توجه كافي نمايم.
ح -رازدار باشم و از هرگونه افشاي اطلاعات خصوصي مراجعان پرهيز نمايم خ با ارباب رجوع رفتار برابر و بي طرفانه داشته باشم.
د- نسبت به رفتار متملقانه و خارج از ضوابط اداري و اخلاقي ارباب رجوع، بي اعتنا باشم به گونه اي كه در تصميم گيري و انجام وظيفه محوله ام هيچ تأثيري نداشته باشد.
ذ- روحيه كار جمعي را در خود تقويت نموده و در انجام فعاليت‌هاي گروهي مشاركت نمايم.
ر- روحيه قدرداني از اقدامات مثبت و مفيد ديگران را در خود تقويت نمايم.
ز- دانش، تجربه و توانمندي‌هاي خود را با سعه صدر در اختيار همكاران قرار دهم.
ژ- در حل مشكلات شغلي همكاران تلاش نموده و از هر گونه تجسس در زندگي خصوصي آنان و ارباب رجوع پرهيز نمايم.
س- شئون شغلي و حرفه اي در داخل و خارج از اداره كه عدم توجه به آن حيثيت شغلي را مخدوش مي‌كند رعايت نمايم.
ش- در عمل به فريضه امر به معروف و نهي از منكر، اهتمام ورزم.
تبصره- دستگاه ها مكلفند ضمن رعايت اصول مندرج در مواد (۵) و (۶) اين آيين‌نامه، ظرف شش‌ماه دستورالعمل اختصاصي «رفتار حرفه اي و اخلاقي كارگزاران نظام» خود را تنظيم و ضمن ابلاغ براي اجرا به كارگروه موضوع ماده (۱۴) اين آيين نامه ارسال نمايند.
ماده ۱۱- دستگاههاي اجرايي مكلفند از طريق سامانه رضايت سنجي كاركنان دولت و سامانه هاي مشابه ظرف يك ماه از تاريخ ثبت شكايت به شكايات مردم از حيث عدم رعايت مفاد منشور به صورت مستند، مستدل و مكتوب پاسخ دهند. نظرات مراجعان در ارتقاي كارمندان وفق ماده (۲) آيين نامه لحاظ خواهد شد.
تبصره ۱- عدم رسيدگي به شكايت يا عدم پاسخ مكتوب به شاكي در مهلت مذكوره تخلف موضوع ماده (۲۵) قانون محسوب و با مرتكبان طبق قوانين مربوط برخورد ميشود.
تبصره ۲- دستگاههاي اجرايي مكلفند زمينه دسترسي به سامانه هاي موضوع اين ماده را براي سازمان اداري و استخدامي كشور و نهاد رياست جمهوري (مركز ارتباطات مردمي) فراهم نمايند.
ماده ۱۲- مديران و سرپرستان بلافصل دستگاه ها مكلفند بر حسن اجراي منشور از نسوي كارگزاران نظام مطابق اين آيين نامه نظارت نمايند و با ناقضان منشور حسب مورد مطابق مقررات ماده (۹۲) قانون مديريت خدمات كشوري و ماده (۱۳) قانون، رفتار خواهد شد.
ماده ۱۳- سازمان اداري و استخدامي كشور مكلف است شاخص‌هاي مربوط به نحوه اجراي مفاد اين آيين نامه را در مجموع شاخص‌هاي ارزيابي عملكرد دستگاههاي اجرايي قرار دهد.
تبصره- سازمان اداري و استخدامي كشور جايزه ويژه رعايت اين آيين‌نامه را در جشنواره شهيد رجايي پيش‌بيني مي‌كند.
ماده ۱۴- در راستاي حسن اجراي اين آيين نامه كارگروهي متشكل از معاونين سازمان اداري و استخدامي كشور، مسئول كارگروه معاونت حقوقي رييس جمهور و وزارت دادگستري مرجع ملي كنوانسيون مبارزه با فساد سازمان ملل متحد با وظايف زير تشكيل مي‌گردد:
۱- تدوين طرح‌ها و برنامه هاي اخلاق حرفه اي و ترويج رعايت آن
۲- طراحي سازوكارهاي اطلاع رساني مستمر در خصوص رفتار حرفه اي و اخلاقي
۳- برگزاري نشستها و رويدادها و طراحي دوره هاي آموزشي مرتبط با اين آيين نامه
۴- پايش و ارزيابي رعايت اين آيين نامه و بررسي گزارشهاي اجراي مفاد منشور ارسالي از كميته هاي ارتقاي سلامت اداري و صيانت از حقوق مردم
۵- ارزيابي قوانين و مقررات فرآيندها و رويه هاي اجرايي مرتبط با اين آيين نامه و ارائه پيشنهاد وضع و اصلاح به مراجع ذيربط.
۶- بررسي و تأييد الزامات تخصصي پيشنهادي دستگاهها به منظور اضافه نمودن آن به متن سوگندنامه كارگزاران نظام
تبصره ۱- دستگاهها مكلفند گزارش اجراي مفاد منشور را به صورت سالانه براي كارگروه ارسال كنند.
تبصره ۲- نحوه برگزاري جلسات در اولين جلسه كارگروه تعيين و دبيرخانه آن در سازمان اداري و استخدامي كشور مستقر مي‌گردد.
ماده ۱۵- واحدهاي زير نظر مقام معظم رهبري اعم از نظامي و غير نظامي و توليت آستان‌هاي مقدس پس از اخذ موافقت ايشان، تابع مقررات اين آيين نامه خواهند بود.
ماده ۱۶- از تاريخ لازم الاجرا شدن اين آيين نامه، منشور اخلاقي و اداري و اخلاق حرفه اي كارگزاران نظام موضوع تصويبنامه شماره ۱۱۴۱۱/ت۵۲۶۱۲هـ مورخ ۱۴۰۰/۳/۵ لغو ميشود.
محمد مخبر- معاون اول رييس‌جمهور