روزبه‌روز آنتی‌بیوتیک‌های جدیدی وارد بازار می‌شوند. ...

داروسازان معتقدند غذایی که می‌خوریم، ترکیب بسیار پیچیده‌ای از انواع مواد مغذی است. زمانی که دارویی را مصرف می‌کنیم، علاوه بر مواد اصلی دارو، ترکیبات دیگری هم که در فرمولاسیون دارو وجود دارد، وارد بدن ما می‌شود. قاعدتا زمانی که غذا و دارو با هم مصرف می‌شوند، واکنش‌هایی در بدن انجام خواهند شد که در اغلب موارد، این واکنش‌ها باعث کاهش اثر داروها می‌شوند. بنابراین به عنوان یک قانون کلی داروها نباید همراه با غذا به مصرف برسند، مگر اینکه پزشک توصیه کرده باشد. به همین بهانه در گفت‌وگویی با دکتر تیرنگ نیستانی، متخصص تغذیه و رژیم غذایی و دانشیار انستیتو تحقیقات تغذیه و دانشگاه شهید بهشتی نظر ایشان را جویا شده‌ایم.آقای دکتر! زمانی که فردی به عفونتی مبتلا می‌شود و پزشک برایش آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کند آیا باید رژیم غذایی خاصی داشته باشد؟واقعیت امر این است که رژیم غذایی خاصی برای آنتی‌بیوتیک درمانی نداریم. البته برنامه غذایی و مراقبت‌های تغذیه‌ای خاصی هم برای پیشگیری از عفونت، هم در زمان شدت پیداکردن آن و هم در زمان درمان، برای بیمار فراهم می‌کنیم که این کار طبیعتا وظیفه متخصص تغذیه است.وقتی فردی آنتی‌بیوتیک می‌خورد چه مواد غذایی را باید مصرف کند که بتواند دوره عفونت و بیماری را راحت‌تر طی کند؟بستگی به ماهیت آنتی‌بیوتیک دارد. همان‌طور که می‌دانید معنی لغوی آنتی‌بیوتیک، ضد حیات است. بنابراین با توجه به نوع آنتی‌بیوتیک، دوز استفاده، زمان مصرف، اینکه چه فردی آن را مصرف کند و واکنش او نسبت به دارو و عوارض داروها، باید مواد غذایی خاصی مصرف کرد. بعضی از این عوارض ممکن است مشترک باشند که مهم‌ترین آنها عوارض گوارشی است. عوارض گوارشی ناشی از داروها عبارتند از: دل به هم خوردگی، اسهال، تهوع، ضعف، گیجی، سنگینی و...حال این سوال پیش می‌آید که آیا امکان دارد با استفاده از مواد غذایی خاصی از این حالت‌ها پیشگیری کنیم یا به طور کلی آنها را درمان کنیم؟پاسخ این است که خیلی از مواقع با مصرف مواد غذایی، مشکل به طور کلی درمان نمی‌شود اما گاهی می‌تواند به ما کمک کند. افرادی که آنتی‌بیوتیک مصرف می‌کنند یعنی عفونت حادی دارند و طبیعتا اشتهایشان تحت تاثیر قرار می‌گیرد. ولی به‌رغم این بی‌اشتهایی توصیه می‌شود خوردن میوه و سبزی را فراموش نکنند. بعضی از محققان در میان‌ میوه‌ها روی سیب به دلیل پکتینی که داخل آن وجود دارد تاکید می‌کنند زیرا گفته می‌شود پکتین سیب می‌تواند تا حدودی اثر مثبت بر حالت تهوع ناشی از خوردن آنتی‌بیوتیک‌ها داشته باشد. سبزی‌هایی مانند اسفناج، کلم‌بروکلی، فلفل، هویج و... نیز به بیمار کمک می‌کند تا به حالت ضعفش غلبه کند.غذاها چقدر می‌توانند با آنتی‌بیوتیک‌ها تداخل ایجاد کنند؟تداخل غذا و آنتی‌بیوتیک با توجه به نوع آنتی‌بیوتیک می‌تواند متفاوت باشد. ما این را می‌دانیم که بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها به ویژه خانواده پنی‌سیلین، آموکسی‌سیلین و آمپی‌سیلین سبب اختلال در جذب کلسیم می‌شوند. بنابراین اگر مواد غنی از کلسیم مانند انواع لبنیات یا سفیده تخم‌مرغ با آنتی‌بیوتیک‌ها مصرف شوند می‌توانند روی زیست فراهمی دارو اثر نامطلوب بگذارند. به همین دلیل توصیه می‌شود که این گروه از آنتی‌بیوتیک‌ها با این دسته از مواد غذایی مصرف نشود.بعضی از افراد به‌رغم اینکه مجبورند به دلیل عفونتی که دارند آنتی‌بیوتیک بخورند، رژیم غذایی خاصی هم دارند. این افراد چه نکاتی را باید رعایت کنند؟افرادی که رژیم غذایی خاصی دارند بیشتر کسانی هستند که رژیم‌های کاهش وزن دارند یا دیابتی هستند و در جهت کنترل قندخون رژیم می‌گیرند. نکته‌ای که باید متذکر شوم این است که بیش از اینکه آنتی‌بیوتیک در این رژیم‌ها مساله‌ساز باشد، توجهات نه چندان منطقی و علمی اطرافیان بیمار می‌تواند مشکل‌ساز باشد. به‌عنوان نمونه با یک عفونت گلوی ساده، برونشیت یا عفونت مجاری ادرار که آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود، تفکر اینکه مصرف آنتی‌بیوتیک موجب ضعف بدن می‌شود پس باید بیمار را تقویت کرد در افراد قوت می‌گیرد. بنابراین هر کس با توجه به فرهنگ و غذاهایی که می‌شناسد انواع غذاها را از پاچه گوسفند، آب گوشت و بلدرچین گرفته تا میوه، سبزی و شیرینی به فرد پیشنهاد می‌کند و به‌طور کل برنامه غذایی بیمار را به هم می‌ریزد. نکته‌ای که به‌نظر من باید خیلی به آن توجه کرد این است که اگر برنامه غذایی فردی را متخصص تغذیه تنظیم‌ کرده باشد، این برنامه، برنامه‌ای نیست که موجب ضعف ایمنی و اختلال در وضعیت سوخت و ساز بدن شود. بنابراین نباید نگران عوارض جانبی برنامه غذایی یا رژیم غذایی تاییدشده توسط متخصص تغذیه بود. به هر حال هر فردی ممکن است در طول زندگی‌اش به عفونت‌های متفاوتی به ویژه عفونت تنفسی آن هم از نوع ویروسی‌ مبتلا شود. بنابراین مداخلات تغذیه‌ای غیرعلمی و غیرتخصصی توسط اطرافیان جز اینکه مشکل بیمار را دو چندان ‌کند، کاربرد دیگری ندارد.بعضی از افراد را می‌بینیم که هنگام ضعف ناشی از بیماری از مکمل استفاده می‌کنند. آیا امکان تداخل این دسته مواد با آنتی‌بیوتیک‌ها وجود دارد؟جز کلسیم که ذکر شد سایر مکمل‌ها تا جایی که می‌دانم تاثیر سویی در جذب آنتی‌بیوتیک‌ها و تاثیرگذاری آنها ندارند. البته بد نیست در اینجا به این نکته اشاره کنم که بعضی از مواد غذایی مانند گریپ‌فروت و آب آن معمولا بیشترین تداخلات را با داروها دارند.اگر کسی بخواهد همین آب گریپ‌فروتی که گفتید یا مواد لبنی را که سرشار از کلسیم هستند مصرف کند با چه فاصله زمانی از خوردن آنتی‌بیوتیک‌ها باید این کار را انجام دهد؟فاصله‌ای که باید بین خوردن غذا و آنتی‌بیوتیک وجود داشته باشد معمولا 2 تا 3 ساعت است. بعضی‌ها فاصله خوردن آنتی‌بیوتیک را 1 تا 2 ساعت قبل از غذا یا 2 تا 3 ساعت بعد از غذا در نظر می‌گیرند که فاصله خوبی است و دقیقا با فیزیولوژی بدن تطابق دارد.خیلی کم پیش می‌آید که پزشکان به بیمارانشان توصیه کنند که داروهای تجویزشده را با موادغذایی خاصی بخورند یا نخورند. چه توصیه‌ای به پزشکان و بیمارانشان دارید؟همان‌طور که می‌دانید روزبه‌روز آنتی‌بیوتیک‌های جدیدی وارد بازار می‌شود و این نشان‌دهنده مقاومت میکروب‌ها نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های قبلی است. گاهی این مقاومت به دلیل مصرف نابجا و ناکافی آنتی‌بیوتیک یا مصرف خودسرانه و بدون نظر پزشک ایجاد شده است. وقتی آنتی‌بیوتیک‌های جدیدی وارد بازار می‌شود بحث تداخلشان با غذا نیز جدید است و چه بسا اطلاعات مربوط به آن موجود یا در دسترس نباشد. به همین دلیل از بیماران می‌خواهم که اطلاعات لازم را از پزشکشان بپرسند.

منبع خبری: سیمرغ