گروه جامعه «نسیم آنلاین»: رایزنی‌های رسانه‌ای درباره علت وقوع حادثه شهران ادامه دارد. در آخرین اظهارنظرهای رسمی احمد صادقی، رئیس سازمان مدیریت بحران تهران علت آتش سوزی لوله‌های گاز شمال غرب تهران را نشست ناگهانی زمین بیان می‌کند. اتفاقی که از دید صادقی می‌تواند دلایل زیادی از قبیل خشک شدن قنات‌ها و آب‌های زیرزمینی، ترکیدن لوله‌های آب و شسته‌شدن خاک و ایجاد حفره‌های گوناگون باشد.

سحرگاه روز جمعه و دقایقی بعد از اذان صبح، انفجار مهیبی خواب را از چشمان اهالی منطقه شهران و خیابان کوهسار در شمال غرب تهران می‌رباید. ارتفاع و شعاع شعله‌های آتش به حدی است که به خانه‌های اطراف محل حادثه خسارت‌های زیادی وارد می‌کند. مسئله‌ای‌ که در وهله اول باعث شوکه شدن اهالی محل و نیروهای امدادی می‌شود ایجاد گودالی به طول بیش از 100 متر و عرض و عمقی در حدود 50 متر به همراه شعله‌های بزرگ آتشی است که از داخل گودال سر به آسمان می‌کشند.

مهدی داوری معاون عملیات سازمان آتش‌نشانی شهر تهران که در دقایق اولیه در محل حادثه حضور داشته، حادثه را اینگونه روایت می‌کند: بر اثر نشت گاز و در پی آن انفجار مهیبی که ترس و وحشت را به جان ساکنان محله شهران انداخته بود، قسمتی از کف خیابان اصلی کوهسار به مساحت 150 مترمربع و به عمق حدود 20 متر فروکش کرده و پس از انفجار، آتش سوزی گسترده‌ای را رقم می‌زند.

داوری با اشاره به اینکه ارتفاع شعله‌های آتش به 40 متر رسیده بود، اضافه می‌کند: این حادثه موجب تخریب قسمتی از کارگاه در حال ساخت مترو در این منطقه شده و آتش‌سوزی به ساختمان مسکونی پنج طبقه در مجاورت محل حادثه سرایت می‌کند.

اظهارنظرهای مختلفی درباره علت حادثه شکل می‌گیرد، از طرفی مسئولان شرکت گاز علت اصلی ترکیدگی لوله را نشست زمین به دلیل حفاری‌های شرکت مترو می‌دانند و از طرف دیگر مسئولان مترو این مسئله را تکذیب می‌کنند.

هابیل درویشی مدیرعامل شرکت مترو تهران با رد ادعاهایی که حفاری‌های تونل مترو را عامل ترکیدگی لوله گاز بیان می‌کند، می‌گوید: تونل مترو در قسمتی که این حادثه اتفاق افتاده است در واقع 25 متر زیرتر قرار دارد. به عبارت دیگر کلا تونل مترو 25 متر در زیر تمامی تأسیسات شهری قرار دارد.

سیدجعفر تشکری هاشمی معاون شهردار تهران در این بین نشست زمین در طولانی مدت را باعث ایجاد حفره در لوله گاز می‌داند و می‌گوید: این مهم سبب شده گاز به لایه‌های زیرین خاک نشت کرده و در اثر جرقه ناشی از قطع شدن سیم‌های زیر لوله انفجار صورت گیرد.

البته تشکری هاشمی علت اصلی نشست زمین را عنوان نمی‌کند این درحالی است که سعید مؤمنی مدیرعامل شرکت گاز استان تهران نظری خلاف مدیران شهرداری تهران دارد و علت حادثه را نشست زمین در اثر حفاری خط ٦ مترو می‌داند، که سبب پارگی ٢ خط لوله گاز شده است.

مدیرعامل شرکت گاز استان تهران با یادآوری حوادث مشابهی در میدان امام خمینی و میدان منیریه تهران وقوع چنین حوادثی را مسبوق به سابقه می‌داند.

اثر اولیه‌ و طبیعی که چنین حادثه‌ای در شهری مانند تهران می‌گذارد قطع گاز، آب، برق و تلفن تعداد زیادی از ساکنین در منطقه حادثه دیده می‌باشد. چنانچه سید محسن اسدی، شهردار منطقه 5 تهران اندکی پس از وقوع این حادثه خبر از قطع انشعابات آب، گاز و برق می‌دهد.

داوود زارعیان، معاون شرکت مخابرات ایران از قطعی خطوط انتقال فیبرنوری مرکز شهید کاظمیان مخابرات استان تهران خبر می‌دهد که به دلیل این رخداد، بخشی از حدود ۵۵ هزار خط تلفن ثابت فعال این منطقه یا قطع شده و یا دچار اختلال شده است.

حادثه شهران فارغ از تمام رایزنی‌هایی که در مورد علت وقوع، حجم خسارات وارده و یا وضعیت نامعلوم کارگر احتمالی کشته شده در تونل مترو وجود دارد، حقایق روشن دیگری هم دارد که هشدارهایی قبل از وقوع یک فاجعه عظیم انسانی است.

تهران فاقد یک مدیریت واحد شهری

همانطور که محمدباقرقالیباف شهردار تهران روز گذشته در صفحه اینستاگرام خود منتشر کرد، کلان‌شهری مانند تهران فاقد یک مدیریت واحد شهری است. این اولین باری نیست که قالیباف به این موضوع مهم اشاره می‌کند اما تا کنون در مدیریت کلان کشور این ابهام برطرف نشده است.

۲۳ دستگاه اجرایی در تهران خدمات شهری را ارائه می‌کنند

رضا تقی پور سخنگوی شورای شهر تهران ضمن بیان اینکه ۲۳ دستگاه اجرایی در تهران خدمات شهری را ارائه می‌کنند گفت: در برنامه پنجم توسعه قرار بود این دستگاه‌ها به یک مدیریت یکپارچه مجهز شوند که متأسفانه نشدند.

وی در ادامه بیان می‌کند: در حال حاضر لایحه‌ای تهیه شده که باز هم در آن فضایی برای مدیریت یکپارچه دیده نشده است اما امیدواریم نمایندگان این دوره بتوانند در خصوص این نوع مدیریت لایحه قابل تصویبی را تهیه کنند.

در این حادثه و حوادث مشابه می‌توان وضعیت خطرناک شهر تهران را به وضوح دید. زیرساخت‌های خدماتی شهر تهران مانند آب و فاضلاب، گاز، مخابرات و مترو، جزیره‌های جدا از هم هستند که استانداردهای ایمنی لازم را رعایت نمی‌کنند. به عنوان نمونه مشخص در این حادثه می‌توان دید که با توجه به اینکه شهران منطقه نسبتا نوسازی است، نشست زمین به دلایلی باعث ترکیدگی لوله گاز شده و آتش گرفتن گازهای خارج شده از لوله 8 اینچی به دلیل همجواری با لوله اصلی آب، کابل‌‍‌های برق و تلفن باعث قطع خدمات شهری شهروندان بسیاری می‌شود. البته در این بین باید خوشحال بود که گازهای خارج شده از لوله گاز منفجر نشده و الا خسارت‌های حادثه در حجم بسیار گسترده‌ای اتفاق می‌افتاد.

اگر انفجاری صورت می‌گرفت تا شعاع یک کیلومتری محل حادثه همه چیز منهدم می‌شد

مؤمنی در این رابطه می‌گوید: اصلاً‌ انفجاری نبوده است، اگر انفجاری صورت می‌گرفت تا شعاع یک کیلومتری محل حادثه همه چیز منهدم می‌شد. جای شکر دارد که در محل حادثه آنچه به چشم می آمد آتش بود زیرا اگر آتشی نبود ممکن بود گاز به حفره های زیر خانه ها رفته و فاجعه بدتری روی دهد.

تهران به لحاظ وضعیت غیر اصولی زیرساخت‌های شهری وضعیت نامطلوبی دارد

مسئله‌ای که از قدیم وجود داشته و شهروندان به صورت ملموس آن را درک کرده‌اند این بوده که در خیابان‌ها و کوچه‌های شهر هیچ‌گاه آسفالت یکپارچه‌ای مشاهده نمی‌کنید. یک روز گاز، یک روز برق، یک روز فاضلاب و ...  همه در حال کندن زمین هستند و اصلا معلوم نیست که چرا در حوزه زیرساخت‌های شهری یکپارچه عمل نمی‌شود.

محمد حق�'انی رییس کمیته محیط زیست شورای اسلامی شهر تهران با تایید مطلب فوق نکته قابل تاملی را بیان می‌کند: متأسفانه تهران به لحاظ وضعیت غیر اصولی زیرساخت‌های شهری از گذشته وضعیت نامطلوبی داشته و در نتیجه در مقابل حوادث احتمالی ضربه پذیر و بی‌دفاع است.

واقعا این نگرانی وجود دارد که در صورت وقوع زلزله‌ای بزرگ در تهران عاملی که باعث افزایش حجم خسارات و تلفات جانی می‌شود جدای از خسارات طبیعی زلزله، انفجار لوله‌های گاز و بوجود آمدن حریق گسترده است. مسئله‌ای که در بافت‌های فرسوده و با تراکم جمعیت زیاد ابعاد چنین فاجعه‌ای را بسیار بیشتر از حد تصور خواهد کرد.

از این رو می‌بایست مسئولان امر هر چه سریع‌تر با روشن کردن وضعیت مدیرت واحد در پایتخت نسبت به تصحیح شبکه‌های انتقال گاز شهری، آب، برق و تلفن و ... اقدام کنند. شاید یکی از این موارد مهم راه‌اندازی سیستم قطع سریع گاز در صورت بروز حوادث می‌باشد که در این شرایط حیاتی است.