آیا نگاه دولت به آموزش‌و‌پرورش تغییر کرده است؟
حسین طاهری‌فرد کارشناس ارشد جامعه شناسی
بعد از کش ‌و قوس‌های فراوان، سرانجام فانی در وضعیتی میان استعفا و برکناری وزارت آموزش‌و‌پرورش را ترک کرد. صرف نظر از حدس‌و‌گمان‌ها در خصوص وزیر پیشنهادی دولت، آنچه که بنظر می‌رسد کمتر مورد توجه فعالان حوزه آموزش‌و‌پرورش و کارشناسان قرار گرفته است « چرایی انباشت مطالبات فرهنگیان و کلاف سردرگم مشکلات حوزه آموزش‌و‌پرورش است » که پس 37 سال و آمدن و رفتن دولت‌های مختلف هنوز لا‌ینحل باقی است.
فارغ از همه اظهار نظر‌ها در خصوص فانی و دلایل برکناریش، همگان بر مدیریت ضعیف فانی و اینکه وی در مدت وزارتش اقدام و فعالیت فوق‌العاده‌ای انجام نداد و نتوانست تحول چشمگیری در عرصه آموزش بوجود بیاورد اتفاق نظر دارند. به باور اکثر فعالان حوزه آموزش‌و‌پرورش تغییرات در دولت خیلی قبل‌تر باید صورت می‌گرفت.
اگرچه هیچ‌وقت برای تغییرات ساختاری در آموزش‌و‌پروش با هدف رضایت جامعه دیر نیست، اما درحالی که کمتر از 7 ماه از عمر دولت یازدهم بیشتر باقی نمانده است سوالی که مطرح می‌شود اینست «آیا آمدن وزیر جدید درحالی که نگاه سیاست‌گذاران کلان و خصوصاً دولت‌مردان به مقوله آموزش‌و‌پرورش تغییری نکرده است باعث اتفاق خاصی در وزارتخانه‌ عریض‌و‌طویل آموزش‌و‌پرورش می‌شود و وزیر جدید در این فرصت کوتاه قادر است بر مشکلات لاینحل وزارت آموزش‌و‌پرورش فایق آید؟»
با استعفای اجباری فانی، انتظار بر این بود که شخص قوی‌تر و مسلط‌تری روی کار بیاید که بتواند خواسته‌های به حق فرهنگیان را برآورده کند. پس از اما و اگر‌های فراوان و نیامدن مصلحتی نجفی، قرعه کاندیداتوری کرسی وزارت آموزش‌و‌پرورش به نام فخرالدین دانش‌آشتیانی زده شد تا بار دیگر عدم تغییر نگاه دولت به آموزش‌و‌پروش بیشتر احساس شود. این‌بار دانش‌آشتیانی باید شانس خود را برای گرفتن رای اعتماد مجدد در وزارت آموزش‌و‌پرورش از مجلسی نسبتا هم‌سو با دولت امتحان کند. اگرچه با ترکیب فعلی مجلس با قاطعیت نمی‌توان درباره رای‌آوری وی در مجلس سخن گفت که اگر چنین اتفاقی نیز بیفتد، نمی توان انتظار معجزه داشت.
نگاهی گذرا به سابقه دانش‌آشتیانی وزیر پیشنهادی وزارت آموزش‌و‌پرورش و رزومه‌کاری ایشان، این پیام را بدنه آموزش‌و‌پرورش القا می‌کند که قرار نیست اتفاق خاصی در این وزارتخانه بیفتد و فرهنگیان نباید انتظار تغییر‌ و تحولی چشمگیر در ماه‌های پایانی دولت یازدهم داشته باشند. اگرچه برنامه‌های پیشنهادی دانش‌آشتیانی بسیار تامل‌برانگیز و امیدوار‌کننده است اما نباید فراموش کرد وعده‌دادن مشکل‌گشای وزارتخانه پرمخاطب آموزش‌وپرورش نیست و نهاد حساس و استراتژیک آموزش‌و‌پرورش مدیریت خاص و منحصر بفرد خود را می طلبد.
دانش‌آشتیانی بیشتر یک فرد دانشگاهی و چهره تئوریک است و عملا فاقد سابقه مدیریتی قابل توجه می‌باشد. از طرفی عدم آشنایی و تسلط وی با حوزه آموزش‌و‌پرورش می‌تواند باعث باعث فرصت‌سوزی و تکرار اشتباهات قبلی شود. چراکه تجربه ثابت کرده وزرای خارج از این وزارتخانه، وزرای موفقی نبوده‌اند و از سوی دیگر در این واقعیت نباید تردید کرد که تغییر باید در جهت منافع فرهنگیان و رفع مشکلات آنان باشد. بنابراین با توجه به شرایطی که در آموزش‌و‌پرورش اکنون حاکم است چنین انتخابی مناسب نیست و مهمتر اینکه به‌نظر می‌رسد دغدغه‌های فرهنگیان چندان برای دولت مهم نیست. به‌باور اکثر کارشناسان تفاوتی بین وزیر مستعفی و وزیر پیشنهادی نمی‌توان یافت چراکه وزیر پیشنهادی همچون وزرای پیشین فاقد ابزار لازم برای اجرایی کردن برنامه‌های خود می‌باشد. نهاد آموزش‌و‌پرورش با بیش از 13 میلیون دانش‌آموز و قریب به 1 میلیون نیروی انسانی نیازمند فردی کارآزموده و آگاه به مسائل آموزش‌و‌پرورش می‌باشد.
شوربختانه به‌باور نگارنده بخش اعظمی از مشکلات کنونی که دولت‌های مختلف وارث آن بوده‌اند، به‌نگاه سطحی و مقطعی به مشکلات این حوزه بر می‌گردد. چراکه مسائل مربوط به حوزه آموزش در اولویت‌های اول دولت‌ها و نیز حاکمیت نبوده است. عدم توجه جدی به مشکلات این حوزه به‌عنوان دغدغه‌های ملی باعث تل‌انبار شدن مشکلات این حوزه شده و عملا دولت‌ها قادر به حل آنها نبوده و تغییر فرد تاثیری در این وزارتخانه نداشته و باید سیاست‌ها تغییر کنند.
بی‌شک تا مادامیکه نگاه هزینه‌ای حاکمان و دولتمردان به مقوله آموزش‌و‌پرورش تغییر نکند نمی‌توان انتظار تغییرات بنیادی و ساختاری در این حوزه داشت. آموزش‌و‌پرورش باید بعنوان زیر بنای توسعه همه‌جانبه کشور قرار گیرد. انتظار به‌حق فرهنگیان این است که دولت‌یان و مجلس‌نشینان در تعاملی سازنده برای رفع مشکلات زیر‌ساختی این وزارتخانه تلاش کنند، چراکه برآوردن مطالبات فرهنگیان به‌دلیل ریشه‌دار بودن مشکلات نیازمند همکاری همه‌جانبه نهاد‌های ذیربط می‌باشد.
به امید آنروز ....