جزئیات گزارش شاخص رقابت‌پذیری جهانی؛ ایران در جایگاه 89 جهان

مجمع جهانی اقتصاد به طور سالانه به سنجش میزان رقابت‌پذیری کشورهای حاضر در نظرسنجی مجمع می‌پردازد و نتایج آن را در قالب گزارش رقابت‌پذیری جهانی منتشر می‌کند. این گزارش، میزان پیچیدگی اقتصاد کشورها، موانع توسعه اقتصادی و نقاط ضعف و قوت اقتصاد هر کشور را در قالب 12 رکن نشان می‌دهد.

مجمع در گزارش 2018 خود از طراحی جدیدی در سنجش امتیاز و رتبه‌بندی رقابت‌پذیری کشورها خبر می‌دهد. گزارش رقابت‌پذیری جهانی 2018 با تغییر در نحوه محاسبه امتیازدهی به کشورها مقیاس جدیدی را در سنجش رقابت‌پذیری جهانی معرفی کرده است. در شاخص جدید مجمع جهانی اقتصاد که به شاخص رقابت پذیری جهانی 4 موسوم است، معیارها و شرایط پویای ناشی از انقلاب صنعتی چهارم مورد توجه قرار گرفته است و شاخص بر مبنای انقلاب صنعتی چهارم و پیشرفت‌های متعاقب آن بازطراحی شده است. از اینرو، این شاخص با بازتعریف مفاهیم رقابت‌پذیری و معیارهای سنجش آن، در هر دو بعد مفهومی و محاسباتی، نگاه خود را نسبت به رقابت‌پذیری به روز کرده است.

در گزارش رقابت پذیری جهانی 2018 که با حضور 140 کشور انجام شده است، ایران با کسب امتیاز 9.54 (از مقیاس 0 تا 100) در رتبه 89 جای گرفته است. شایان ذکر است که به دلیل تغییر در نحوه محاسبه امتیازدهی از سوی مجمع، کشورها نمی‌توانند عملکرد سال جاری خود را با سال‌های پیشین منطبق کنند. بر اساس برآورد مجمع، چنانچه وضعیت رقابت‌پذیری سال جاری با سال گذشته بر مبنای نماگرهای جدید محاسبه گردد، کشور با 4.0 بهبود امتیاز یک رتبه نسبت به سال پیش تنزل کرده است. البته، بر اساس نحوه محاسبه قبلی که کشورها در مقیاس متفاوتی امتیازبندی می‌شدند، کشور سال گذشته با کسب امتیاز 27.4 رتبه 69 را از میان 137 کشور به خود اختصاص داده بود که این رتبه با همانندسازی نسبت به گزارش امسال، 88 از سوی مجمع جهانی اقتصاد تخمین زده شده است.

ایران در اغلب ارکان دوازده‌گانه شاخص رقابت‌پذیری جهانی امتیاز پایینی کسب کرده و به تبع آن رتبه‌ای نه چندان مناسب را به خود اختصاص داده است. بدترین عملکرد ایران در دو رکن بازار محصول و بازار نیروی کار بوده است، به‌طوری که ایران با کسب امتیاز 42.0 در رکن بازار محصول و 43.1 در رکن بازار نیروی کار، در بین 5 کشور قعرنشین جهان (140 کشور مورد بررسی) جای گرفته است. بهترین عملکرد ایران نیز در دو رکن اندازه بازار و توانایی نوآوری بوده است. 

ایران در ارکان دوازده گانه رقابت پذیری رتبه‌­های زیر را از آن خود کرده است: نهادها (121)، زیرساخت­ها (76)، به­‌کارگیری فناوری اطلاعات و ارتباطات (80)، ثبات اقتصاد کلان (117)، بهداشت (84)، مهارت (91)، بازار محصول (134)، بازار نیروی کار (136)، نظام مالی (98)، اندازه بازار (19)، پویایی کسب­وکار (119) و توانایی نوآوری (65).

وضعیت کشورهای جهان

در گزارش جدید مجمع جهانی اقتصاد، کشورهای آمریکا، سنگاپور، آلمان و سوئیس بدون هیچ‌گونه تغییری نسبت به سال گذشته، رتبه‌های اول تا چهارم را در شاخص رقابت‌پذیری جهانی به خود اختصاص داده‌اند. کشورهای ژاپن، هلند، هنگ‌کنگ، انگلیس، سوئد و دانمارک نیز در رتبه‌های پنجم تا دهم جای گرفته‌اند.

جمهوری اسلامی ایران در میان کشورهای هم‌ منطقه خود پس از رژیم اشغالگر قدس (رتبه 20)، امارات متحده عربی (رتبه 27)، قطر (رتبه 30)، عربستان سعودی (رتبه 39)، عمان (رتبه 47)، بحرین (رتبه 50)، کویت (رتبه 54)، قزاقستان (رتبه 59)، ترکیه (رتبه 61)، گرجستان (رتبه 66)، آذربایجان (رتبه 69)، ارمنستان (رتبه 70)، اردن (رتبه 73)، لبنان (رتبه 80) قرار گرفته است. درعین‌حال، کشورهای مصر (رتبه 94)، جمهوری قرقیزستان (رتبه 97)، تاجیکستان (رتبه 102)، پاکستان (رتبه 107) و یمن (رتبه 139)، سایر کشورهای منطقه را تشکیل می ‌دهند که بعد از ایران رتبه ‌بندی شده ‌اند. در تصویر زیر، رتبه ایران در کنار رتبه کشورهای منطقه به نمایش درآمده است: